سواد بصری؛ مبانی، اصول و کاربردها

استاد: محمود مختاریان

همه هنرها زبان و سواد خاص خود را دارند و با زبان خود مفاهیم زندگی طبیعت و افلاک را به خوبی بیان می‌کنند و ارتباط انسانها را از طریق چنین بیان و زبانی بسیار گسترده آسان و زیبا و متحول می‌سازند و اهمیت و لطف هنرها در همین است که با بیان ویژه، زیبا و لطیف خود وجود روحانی و پنهان، مفاهیم را بر انسان نمودار می‌کنند. همان طور که گفته شد چنین زبان و پیامی‌مدتی است از ذهن جامعه ما دور شده و نه تنها سواد و بیان بصری که زبانهای دیگری چون بیان موسیقیایی، نمایشی و غیره نیز سرنوشت مشابهی پیدا کرده اند و تنها زبان ادبی است که به دلایل گوناگون جای خالی زبان هنرهای دیگر را در جامعه ما به خود اختصاص داده است.

سواد بصری مبحث دامنه داریست و در درون خود شاخه‌ها، رشته‌ها و بخش‌های مختلفی را دارد و بدون اشاره به همه این جوانب حق مطلب ادا نخواهد شد و امیدوارم با توضیحات گذرای خود چشم اندازی مقدماتی مفیدی را معروض بدارم.

الفبای سواد بصری، فرم و رنگ است. فرم به معنی شکل یا شاید نقش است و رنگ به معنی پوششی که فرم را جلوه بیشتر و موثرتری می‌دهد. برای داشتن و دانستن سواد بصری باید فرم را به خوبی شناخت، با جنبه‌های گوناگون مفهومی‌و معنایی آن آشنا شد زیرا اگر که چنین اشراف و تسلطی را پیدا نکنیم نمی‌توانیم تغییر و تعبیر معانی را به آسانی در فرم و به خصوص رنگ تشخیص دهیم و در نتیجه با زبان بصری سطحی و یک بعدی برخورد کرده و به غلط آن را مورد استفاده قرار می‌دهیم. همین کم دانی فعلی از سواد بصری در جامعه کنونی ما دلیل برخورد سطحی ما با معانی فرم و رنگ شده است و فضایی از انبوه نواقص و غلط‌ها را به وجود آورده است.

فهرست مطالب
مقدمه
نشانه‌‌‌ها و سواد بصری؛ مروری بر پیشینه
مراحل سه گانه‌ تکامل هنرهای تصویری
ویژگیهای عمومی‌ارتباطات بصری
1. مجسمه سازی
2. معماری
3. نقاشی
4. تصویر پردازی
5. طراحی گرافیک
6. صنایع دستی
7. طراحی صنعتی
8. عکاسی
مبانی هنرهای تجسمی‌چیست؟
عناصر بصری کدامند؟
نقطه
خط
شکل
جهت
سایه روشن
رنگ
بافت
مقیاس
بعد
حرکت
کیفیت بصری چیست؟
کادر چیست؟
سواد بصری به چه معناست؟
1. خصوصیت و محتوای سواد بصری
۲. ترکیب‌بندی
۳. پیامهای بصری
پیام‌های بصری در سطوح سه گانه بیان می‌شوند:
4. سواد بصری برای چه و چگونه؟
توازن و طرح کلی صفحه
آناتومی‌پیام بصری
1) بازنمایی
2) سمبلیسم
3) تجرید
تعامل بین سه سطح
منابع