سواد بصری؛ مبانی، اصول و کاربردها

استاد: محمود مختاریان

همه هنرها زبان و سواد خاص خود را دارند و با زبان خود مفاهیم زندگی طبیعت و افلاک را به خوبی بیان می کنند و ارتباط انسانها را از طریق چنین بیان و زبانی بسیار گسترده آسان و زیبا و متحول می سازند و اهمیت و لطف هنرها در همین است که با بیان ویژه، زیبا و لطیف خود وجود روحانی و پنهان، مفاهیم را بر انسان نمودار می کنند. همان طور که گفته شد چنین زبان و پیامی مدتی است از ذهن جامعه ما دور شده و نه تنها سواد و بیان بصری که زبانهای دیگری چون بیان موسیقیایی، نمایشی و غیره نیز سرنوشت مشابهی پیدا کرده اند و تنها زبان ادبی است که به دلایل گوناگون جای خالی زبان هنرهای دیگر را در جامعه ما به خود اختصاص داده است.

سواد بصری مبحث دامنه داریست و در درون خود شاخه ها، رشته ها و بخش های مختلفی را دارد و بدون اشاره به همه این جوانب حق مطلب ادا نخواهد شد و امیدوارم با توضیحات گذرای خود چشم اندازی مقدماتی مفیدی را معروض بدارم.

الفبای سواد بصری، فرم و رنگ است. فرم به معنی شکل یا شاید نقش است و رنگ به معنی پوششی که فرم را جلوه بیشتر و موثرتری می دهد. برای داشتن و دانستن سواد بصری باید فرم را به خوبی شناخت، با جنبه های گوناگون مفهومی و معنایی آن آشنا شد زیرا اگر که چنین اشراف و تسلطی را پیدا نکنیم نمی توانیم تغییر و تعبیر معانی را به آسانی در فرم و به خصوص رنگ تشخیص دهیم و در نتیجه با زبان بصری سطحی و یک بعدی برخورد کرده و به غلط آن را مورد استفاده قرار می دهیم. همین کم دانی فعلی از سواد بصری در جامعه کنونی ما دلیل برخورد سطحی ما با معانی فرم و رنگ شده است و فضایی از انبوه نواقص و غلط ها را به وجود آورده است.

فهرست مطالب
مقدمه
نشانه‌‌ ها و سواد بصری؛ مروری بر پیشینه
مراحل سه گانه‌ تکامل هنرهای تصویری
ویژگیهای عمومی ارتباطات بصری
1. مجسمه سازی
2. معماری
3. نقاشی
4. تصویر پردازی
5. طراحی گرافیک
6. صنایع دستی
7. طراحی صنعتی
8. عکاسی
مبانی هنرهای تجسمی چیست؟
عناصر بصری کدامند؟
نقطه
خط
شکل
جهت
سایه روشن
رنگ
بافت
مقیاس
بعد
حرکت
کیفیت بصری چیست؟
کادر چیست؟
سواد بصری به چه معناست؟
1. خصوصیت و محتوای سواد بصری
۲. ترکیب‌بندی
۳. پیامهای بصری
پیام‌های بصری در سطوح سه گانه بیان می‌شوند:
4. سواد بصری برای چه و چگونه؟
توازن و طرح کلی صفحه
آناتومی پیام بصری
1) بازنمایی
2) سمبلیسم
3) تجرید
تعامل بین سه سطح
منابع