کتاب روابط‌عمومی دولتی؛ منشوری چند وجهی برای تفکر و عمل

كتاب‌هايي كه راهنماي عمل روابط‌عمومی‌ هستند

موسسه كارگزار روابط‌عمومی‌ در طول مدت فعاليت خود حدود 100 جلد كتاب و بيش از 80 نسخه منابع شنيداري و ديداري توليد كرده است و تلاش ما بر اين بوده است كه توليد و تاليف كتاب‌هاي مرتبظ با حوزه روابط‌عمومی‌ و ارتباطات را در اولويت‌هاي برنامه اي خود قرار دهيم.

انتشار كتاب‌هايي مانند: دايره المعارف روابط‌عمومی‌، كتاب روابط‌عمومی‌ در كلاس جهاني، فرهنگ توصيفي واژگان روابط‌عمومی‌ و منابعي مرجع ازاين دست كه براي اولين بار با نگاهي پژوهش محور و مبتني بر منابع مرجع و مستند بين المللي و داخلي در اين موسسه ترجمه، تدوين و ارائه شده است،‌حكايت از اين موضوع دارد كه رسانه قدرتمند كتاب به عنوان ابزاري كارآمد براي روابط‌عمومی‌ موثر همواره در دستور كار اين موسسه قرار داشته است.

كتاب‌هاي منتشر شده را برايتان بازخواني مي كنيم

در همين ارتباط بنا داريم كتاب‌ها و منابع مختلف نوشتاري،‌ديداري و شنيداري اين موسسه را با نگاهي تحليلي و مبتني بر محتواي اين منابع براي علاقه مندان بيشتر و بهتر بازخواني و معرفي كنيم.

هديه اين بار ما و براي آغاز اين راه معرفي كتاب روابط‌عمومی‌ دولتي است.

خوب است اشاره كنيم كه موضوع روابط‌عمومی‌ دولتي به عنوان بافتي كه زمينه فعاليت‌هاي رسمي روابط‌عمومی‌ در ايران را دربر مي گيرد و همچنين پايه گذاري روابط‌عمومی ايراني در زمين دولت از جمله مواردي است كه باعث شده است اين موضوع مورد توجه پژوهشگران و محققين اين حوزه هم باشد. كتاب روابط‌عمومی‌ دولتي در پاسخ به نيازي ارائه شده است كه مي تواند به نيازهاي فراواني كه در اين حوزه وجود دارد جواب دهد. گرچه عنوان كتاب روابط‌عمومی‌ دولتي است،‌ اما محتواي ارائه شده در اين كتاب پاسخ گوي نيازهاي نظري و كاربردي فراواني است كه در حرفه اي با عنوان روابط‌عمومی‌ چه در حوزه دولتي و چه در حوزه خصوصي و غير دولتي مطرح مي باشد.

فصل آخر زمينه ساز نگاهي نو به روابط‌عمومی‌ حرفه اي!

شايد اشاراتي به موضوع آينده روابط‌عمومی‌ دولتي كه در فصل 8 و پاياني اين كتاب مورد توجه قرار گرفته است بتواند نشان دهد كه كتاب روابط‌عمومی‌ دولتي براي كساني كه در حوزه روابط‌عمومی‌ و ارتباطات چه در حوزه روابط‌عمومی‌ غير دولتي و چه روابط‌عمومی‌ دولتي فعاليت مي كنند، تا چه ميزان مي تواند به عنوان متن و سندي قابل اتكاء، منبعي خواندني و مفيد است.

در صفحات پاياني اين فصل و در بخش موانع و محدوديت‌هاي روابط‌عمومی‌ دولتي مي خوانيم:
اجراي روابط‌عمومی‌ دولتي وظيفه اي خطير با حسن شهرت و نام نيك براي كشور، در دست شاغلان آن است. آنچه آن را مستلزم تلاشي بيشتر مي سازد اين است كه هر يك از شهروندان يك مشتري محسوب مي شود و اين به معني همه است. اين سبب مي شود كه روابط‌عمومی‌ دولتي حتي از ساير زمينه‌هاي حرفه روابط‌عمومی‌ گردد.

به طور كلي موانع و محدوديت‌هاي روابط‌عمومی‌ دولتي شامل موارد زير است:

1- مردم بي تفاوت

دولت بايد در خدمت كليه شهروندانش باشد. در كشوري كه با مذاهب و نژادهاي مختلف و چند فرهنگي،‌راضي كردن همه مردم در جميع اوقات و جاذبه داشتن براي همه بس دشوار است. غالبا مردم به زندگي مشغول تر از آن هستند كه در امور دولتي و يا عمومي مشاركتي داشته باشند.

2- قانون گذار ناسازگار

شاغلان روابط‌عمومی‌ دولتي غالبا با مشكل قانون گذاران نه چندان سازگاري روبرويند كه گاهي اوقات حالتي خصمانه دارند و عموما وظيفه آن‌ها را درك نمي كنند. در واقع، آن‌ها معمولا بيش از همكاران خود با خصومت و سوءظن روبرو مي شوند. مثلا در امريكا، كنگره اين كشور حتي قانون منع سوء استفاده از روابط‌عمومی‌ دربخش دولتي را …

3- موقعيت متوسط و بعضا پايين

كساني كه به عنوان متخصصين روابط‌عمومی‌ در خدمت دولتند به ندرت در مدارج عاليه منصوب مي شوند. اكثر آن‌ها در سطح متوسط خدمت مي كنند و از اختيارات تصميم گيري بي بهره اند، گو اين كه تقريبا همه آن‌ها دسترسي ميستقيم به مقامات عاليه يا مديران ارشد اجرايي دارند. در سطح استاني منصب مسئولين روابط‌عمومی‌…
4- عزت نفس اندك
عدم شناسايي جايگاه و اهميت روابط‌عمومی‌، سبب كاهش روحيه و عزت نفس در ميان شاغلان روابط‌عمومی‌ دولتي مي شود كه عموما خود را با ديگران مقايسه كرده و در مرتبه اي نه چندان عالي كه ساير همكارانشان در بخش‌هاي غير دولتي خدمت مي كنند، قرار مي دهند. از اين رو نيازي مبرم و حياتي وجود دارد كه صاحبان قدرت، مقام و جايگاه روابط‌عمومی‌ و شاغلان آن را در …

5- برداشت منفي
اغلب تصور مي شود كه روابط‌عمومی‌ دولتي كار تبليغات انجام مي دهد، حتي اگر اطلاعات توزيع شده عموما صحيح باشد. اين بدان علت است كه روابط‌عمومی‌ دولتي اغلب ارتباطات يك طرفه و غير تعاملي است. از اين رو نياز مبرم به افزايش ارتباطات دو سويه و تعاملي روابط‌عمومی‌ دولتي …

همچنين در ادامه اين بخش و با عنوان موانع اثر بخشي روابط‌عمومی‌ دولتي درايران موارد زير مطرح شده است.
1- عدم درك صحيح مديران سازمان‌ها از جايگاه و نقش حساس واحدهاي روابط‌عمومی‌
2- عدم توجه به تخصص در انتخاب كاركنان واحدهاي روابط‌عمومی‌
3- فقدان ارتباط مناسب واحدهاي روابط‌عمومی‌ با رسانه‌هاي جمعي
4- فقدات تخصص و بودجه كافي جهت انجام بهينه وظايف واحدهاي روابط‌عمومی‌
5- فقدان رويه‌هاي استاندارد كه راهنماي عمل واحدهاي روابط‌عمومی‌ در انجام وظايف شان باشد.
6- عدم درك صحيح متوليان روابط‌عمومی‌ از جايگاه و نقش حساس خود در سازمان
7- و …

تحقيقات چه مي گويند:

همان گونه كه اشاره شد پژوهش‌ها و تحقيقات انجام شده در حوزه روابط‌عمومی‌ دولتي هم به رسيدن به نتايجي مشابه، گويه‌هاي بيان شده در اين كتاب را تاييد كرده اند و اين موضوع نشان از آن دارد كه كتاب روابط‌عمومی‌ دولتي از بن مايه‌هاي پژوهشي و زمينه اي مناسبي برخوردار و نكات اشاره شده در آن براي حل مسائل اين حوزه قابل تعميم و استفاده است.

به عنوان نمونه، در مقاله اي كه با “عنوان روابط‌عمومی‌ سازمان‌هاي دولتي ايران و مسائل گذار به جامعه اطلاعاتي” در فصلنامه انجمن ايراني مطالعات جامعه اطلاعاتي و به قلم دكتر مهدخت بروجردي علوي و دكتر منصور ساعي به چاپ رسيده است و در ارتباط با ديدگاه روزنامه نگاران و مديران روابط‌عمومی‌ سازمان‌هاي مورد پژوهش و در بخش نتيجه گيري و پيشنهادها آمده است:

– مديران و روزنامه نگاران براين باور هستند كه روابط‌عمومی‌ علي رغم نقش‌هاي محوري و تعيين كننده اي كه درزمينه تصميم گيري‌هاي راهبردي، ارتباطات بين سازمان و جامعه و به طور كلي نقش‌هاي درون و برون سازماني موثري مي تواند داشته باشد، براي مديران سازمان‌ها شناخته شده نيست و عليرغم اين كه بر اساس مصوبه شوراي عالي سياستگذاري تبليغات دولت در سال 1374، اين نهاد زير نظر بالاترين مقام سازماني قرار گرفت، اما هنوز جايگاه واقعي و كاركردهاي آن در سازمان ناشناخته است و روابط‌عمومی‌ فضا ي مساعدي براي ايفاي نقش‌هاي واقعي خود را در اختيار ندارد. اين در حالي است كه …

– مديران روابط‌عمومی‌ و روزنامه نگاران همچنين براين باورند كه در وضعيت كنوني، روابط‌عمومی‌‌ها به عنوان يكي از كاركردهاي مهم و موثر مديريتي خود،‌به ارزيابي فعاليت‌ها و سنجش اثر بخش برنامه‌هاي سازمان با استفاده از تحقيق و پژوهش و افكارسنجي نمي پردازند، بلكه پژوهش‌ها بيشتر به تحليل محتواي كمي رسانه‌ها در مورد سازمان‌ها و برنامه‌هاي آن‌ها محدود شده اند. به عبارتي تحقيق و پژوهش يكي حلقه‌هاي فراموش شده…

– پاسخگويان در بعد درون سازماني بر اين باورند كه هنوز نگرش مديران سازمان به روابط‌عمومی‌ غيرعلمي است  و اين نگرش نامناسب باعث شده است تا افراد فاقد تخصص جذب اين واحدها شوند. اين نگرش غير علمي بر موضوع گزينش مديران روابط‌عمومی‌ براي…

– پاسخگويان معتقدند كه روابط‌عمومی‌‌ها تاكنون نتوانسته اند فاصله ارتباطي بين مديران و كاركنان سازمان را از ميان بردارند تا با ايجاد فضاي اعتماد و همدلي و مشاركت در ميان اعضاي سازمان در جهت پيشبرد اهداف سازمان تلاش كنند و حمايت و پشتيباني اعضا را در پشت سر مديران و سياست‌هاي سازمان جلب كنند. مديران روابط‌عمومی‌ و روزنامه نگاران براين موضوع تاكيد دارند كه در…

– مديران و روزنامه نگاران در زمينه پاسخگويي روابط‌عمومی‌ بر اين باورند كه اساسي ترين تنگنا در نظام پاسخگويي روابط‌عمومی‌‌ها نبود تعريف جامعي در باره راه كارها و شيوه‌هاي پاسخگويي به افكار عمومي است. اين موضوع باعث شده تا علي رغم شعارهاي زياد سازمان‌ها درباره پاسخگويي به افكارعمومي و انجام تبليغات وسيع در اين زمينه، به موفقيت چنداني در بعد عملي دست پيدا نكنند... (ساعي، 1390)

با كتاب “روابط‌عمومی‌ دولتي” بيشتر آشنا شويم.

كتاب “روابط‌عمومی‌ دولتي” تأليف مهدي باقريان،‌هادي كمرئي و محمد حمدان بن حاجي عدنان كه براي نخستين بار در ايران منتشر شده است، از سوي انتشارات كارگزار روابط‌عمومی‌ به بازار كتاب عرضه شده است.

اين كتاب در دو بخش و هشت فصل تدوين شده و بر حرفه روابط‌عمومی‌ در دولت و توسعه و اهميت تاريخي آن در ايران متمركز است و بر عوامل موثر در رشد آن و عناصر تشكيل دهنده‌اش تاكيد دارد؛ در اين كتاب عوامل عمومي كه سبب تقويت حرفه روابط‌عمومی‌ در دولت مي‌شود، درنظرگرفته مي‌شود.

در واقع، كتاب روابط‌عمومی‌ دولتي استدلال مي‌كند كه هر مدنيت و دولتي اگر قرار است شكل بگيرد و استمرار يابد، ملزم است كه از همان ابتدا “روابط‌عمومی‌” را معمول و مورد توجه قرار دهد واگر بخواهيم روابط‌عمومی‌ موثر و كارآمد باشد، بايد در محدوده محيطي خودش اجرا و عملياتي شود. در همين زمينه هر تماسي كه روابط‌عمومی‌ با ملل خارج از خود و به خصوص كشورهايي كه ارتباط بيشتري در آن وجود دارد، در حوزه عمل آن تأثيرگذار خواهد بود. ضمنا سير سريع جهاني شدن نيز بر حرفه روابط‌عمومی‌ دولتي بسيار موثر است و مي تواند با سير سريع جهاني شدن، حرفه روابط‌عمومی‌ نيز به ميزان فزاينده‌اي، دشوار و هيجان‌انگيز ‌شود.

انتشارات كارگزار روابط‌عمومی‌ با مبادرت به نشر اين كتاب ارزشمند، چارچوبي براي تفكر و عمل حول مسايل و موضوعاتي كه بين موسسات دولتي و مردم وجود دارد، فراهم مي‌آورد.

اين كتاب زمينه را براي بحث سازنده و تفاهم هدفمندتر درباره عملكرد روابط‌عمومی‌ در دولت آماده مي‌سازد.

كتاب روابط‌عمومی‌ دولتي براي همه طبقات اجتماعي، اعم از دولتمردان يا كاركنان دولت، رهبران صنايع، انديشمندان، متخصصان يا استادان و دانشجويان در مراحل عاليه تحصيلي و شاغلان روابط‌عمومی‌، بازاريابي و تبليغات بسيار ارزشمند خواهد بود. اين كتاب راهنمايي‌هاي بسياري ارزشمندي جهت ايجاد پيوندي محكم بين موسسات دولتي و مردم ارايه مي‌دهد.

كتاب روابط‌عمومی‌ دولتي تلاش كرده است با سبك صريح و صادقانه و ارايه راهنمايي‌هاي كاربردي و علمي، ضمن ارايه تصويري نسبتا كامل از تاريخ روابط‌عمومی‌ كشور و بررسي ساختارهاي روابط‌عمومی‌ در دوره‌هاي مختلف، به برداشت و درك شاغلان روابط‌عمومی‌ از روابط‌عمومی‌ دولتي كمك مي‌كند و مطالب كاربردي مهمي براي بهبود تفاهم بين سازمان‌هاي دولتي و مردم فراهم مي‌آورد.

روابط‌عمومی‌ يا دولت! كداميك قديمي ترند؟

نكته مهمي كه پشت جلد كتاب روابط‌عمومی‌ دولتي به شرح زير به چاپ رسيده است مي تواند تصوير خوبي از نويسندگان كتابب در خصوص روابط‌عمومی‌ به خوانندگان كتاب ارايه دهد:

قدمت دولت به ميزان روابط‌عمومی‌ است يا آن كه روابط‌عمومی‌ به اندازه دولت‌ها قديمي است. براي آن كه دولتي باشد، بايد جامعه وجود داشته باشد. براي موجوديت جامعه، مردم بايد به حداقلي از توافق دست يابند، و اين معمولا از طريق ارتباط بين اشخاص و گروه‌ها حاصل مي شود. رسيدن به توافق مستلزم چيزي بيش از عمل ساده مبادله اطلاعات است. اين امر نياز به عنصر قوي ترغيب و مشاركت از سوي همه طرف‌هاي دخيل دارد. ترغيب به صورت قوه محركه روابط‌عمومی‌ مشاهده مي شود.