گزارش کامل برگزاری هجدهمین کنفرانس بین‌المللی روابط‌عمومی
اشاره
برای داشتن یک دنیای مجازی پایدار که امکان دسترسی به آن در هر کجا وجود داشته باشد، به قدرت محاسباتی بی‌نهایت، فضای ابری بی‌نهایت بهتر و دسترسی به پهنای باند بی‌نهایت بهتر نیاز داریم. ما به سخت‌افزارهای واقعیت مجازی با قیمت‌های بسیار ارزان نیاز داریم. ما همچنین به روابط‌عمومی‌های بی‌نهایت آینده‌نگر نیاز داریم تا بتوانند از فرصت‌های بی‌شماری که این دنیای کاملاً جدید برای روابط‌عمومی ایجاد می‌کند، حداکثر استفاده را ببرند و جلوتر از دیگران قرار گیرند.
در هجدهمین کنفرانس بین‌المللی روابط‌عمومی ایران (IRAN CPR1400) که با حضور جمعی از اساتید، مدیران و کارشناسان نهادها و سازمان‌های بخش‌های دولتی و خصوصی و با رعایت محدودیت‌های کرونایی، چهارم اسفند 1400 برگزار شد، «روابط‌عمومی متاورس» به عنوان یک دستور کار تحقیقی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
در بخش «روابط‌عمومی متاورس»، دکتر سعیدرضا عاملی دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی پیرامون «روابط‌عمومی آرمانی– واقعی، ذهنی– عینی، حسی– فراحسی متاورس: کارکردها و کاربردهای فرامکانی» سخنرانی کردند. همچنین دکتر مریم سلیمی دانش‌آموخته علوم ارتباطات طی سخنانی به بررسی «آینده ارتباطات و تبلیغات در دنیای متاورس» پرداختند.
«استانداردهای آموزش روابط‌عمومی؛ دانش، روش و اخلاق حرفه‌ای» و «استانداردهای پژوهش و سنجش روابط‌عمومی» توسط دکتر حسینعلی افخمی مدیرگروه روابط‌عمومی دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی و پروفسور فرانک اویت رئیس و مدیرعامل سابق موسسه روابط‌عمومی مورد بررسی قرار گرفتند.
دکتر احمد یحیایی ایله‌ای دانش‌آموخته علوم ارتباطات، سخنران بعدی بود که از مسئولیت‌های متخصصان روابط‌عمومی قرن21 سخن گفت. شتاب پیشروی کسب‌وکار و همچنین سرعت انتقال و مصرف اطلاعات، موجب تغییراتی همیشگی و اساسی در نحوه ارتباطات داخلی و خارجی سازمان‌ها شده است. علاوه بر مسئولیت‌های سنتی مدیران روابط‌عمومی و ارتباطات از جمله نمایش نقاط قوت و حفظ اعتبار سازمان، امروزه وظایف جدیدی نیز بر عهده آنها گذاشته می‌شود. در این سخنرانی، چهار وظیفه جدید مدیران روابط‌عمومی و ارتباطات مورد بررسی قرار می‌گیرد.
در بخش دیگری از مراسم، جلد اول کتاب «استانداردهای جهانی و حرفه‌ای روابط‌عمومی» نوشته جمعی از نویسندگان، با همکاری مشترک انجمن متخصصان روابط‌عمومی و موسسه کارگزار روابط‌عمومی که از سوی انتشارات کارگزار روابط‌عمومی منتشر گردید، در آیین افتتاحیه “هجدهمین کنفرانس بین‌المللی روابط‌عمومی ایران” و “نخستین جشنواره مردم‌داری ایران” رونمایی شد.
در ادامه این مراسم از برگزیدگان نخستین جشنواره ملی مردم‌داری تجلیل بعمل آمد.
همزمان با برگزاری کنفرانس، پنجاه و هشتادمین شماره فصلنامه “کارگزار روابط‌عمومی” ویژه زمستان با دو پرونده “روابط‌عمومی متاورس” و “استانداردهای روابط‌عمومی” به صورت تمام‌رنگی با کاغذ گلاسه به سردبیری مهدی باقریان منتشر شد.
همچنین از بین مقالات ارسالی، چهار مقاله بررسی «نقش روابط‌عمومی در مدیریت بحران»، نوشته: ولی مهدی‌پور و ابراهیم متینسیرت؛ «مسئولیت‌های اجتماعی رسانه‌ها در مبارزه با کرونا»، نوشته: عباس خسروانی؛ «بررسی عوامل کلیدی موثر بر موفقیت مدیریت ارتباط با مشتری CRM در صنعت بانکداری»، نوشته: حمیدرضا عبدالملکی و اکرم محمدی‌نیکو و «روابط‌عمومی در متاورس: آنچه باید بدانیم»، نوشته: یحیی احمدی و مسعود کریم‌خانی برای انتشار در کتاب مجموعه مقالات کنفرانس پذیرفته شدند که بعد از برگزاری کنفرانس منتشر می‌شود.
از آنجایی که به دلیل همه‌گیری، امکان ارائه بقیه سخنرانی‌‌ها فراهم نشد ویدئوی سخنرانان از جمله پروفسور جیمز گرونیگ پدر روابط‌عمومی مدرن در اختیار افراد ثبت‌نامی قرار خواهد گرفت.
هجدهمین کنفرانس بین‌المللی روابط‌عمومی ایران (IRANCPR) ، توسط موسسه کارگزار روابط‌عمومی (KPRI)، انجمن متخصصان روابط‌عمومی ایران (IAPRS) و انجمن جهانی کارگزاران مسلمان روابط‌عمومی (IMPRPA) در مرکز همایش‌های سازمان مدیریت صنعتی سازمان مطالعات و بهره‌وری نیروی انسانی برگزار شد.
دستاوردهای کنفرانس بین‌المللی روابط‌عمومی ایران
دکتر حسن بشیر استاد ارتباطات بین‌الملل دانشگاه امام صادق (ع) و دبیر کمیته علمی کنفرانس
دکتر حسن بشیر دبیر کمیته علمی هجدهمین کنفرانس بین‌المللی روابط‌عمومی ایران در مراسم افتتاحیه کنفرانس با بیان این مطلب گفت: برگزاری 18 دوره کنفرانس بین‌المللی روابط‌عمومی، نشان از ثبات قدم و استقامت دست‌اندرکاران و استمرار حمایت‌های تمامی خانواده بزرگ روابط‌عمومی کشور دارد. تحولات و پیشرفت‌های خوبی در عرصه‌های علمی و عملی روابط‌عمومی کشور حادث شده است ولی تا رسیدن به جایگاه ایده‌آل فاصله‌هایی وجود دارد که بطور یقین با ارایه راه‌حل‌ها و راهکارهایی که لازم است از سوی منتقدان ارایه شود، با برون‌رفت از چالش‌ها، آینده‌ای بهتری را ترسیم کرد.
از مطالعه ادوار گذشته کنفرانس بین‌المللی روابط‌عمومی و مروری بر این رویداد علمی، چنین احصا می‌شود که بیش از 120 تن از شخصیت‌های مهم و بزرگ داخلی و خارجی با ارایه مقاله و سخنرانی در کنفرانس‌ها شرکت داشته و 120 کتاب تخصصی همزمان با برگزاری هر دوره کنفرانس، تولید و منتشر شده است. همچنین هزاران مدیر و کارشناس روابط‌عمومی به‌صورت حضوری و غیرحضوری در جریان کنفرانس قرار گرفته‌اند و در مجموع می‌توان نقش و اثرگذاری برگزاری کنفرانس را در توسعه و تقویت نهاد روابط‌عمومی به بدیل توصیف کرد. راه‌اندازی و به‌روز بودن شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی ایران که شارا نام دارد، برگزاری جشنواره‌های تخصصی که به بررسی آثار و تولیدات روابط‌عمومی‌ها می‌پردازد، انتشار ده‌ها کتاب تخصصی و علمی در حوزه روابط‌عمومی، توجه یافتن مدیران ارشد سازمان‌ها به نقش و جایگاه روابط‌عمومی در سازمان‌ها همگی نشان از حرکت رو به رشد و پیشرفت روابط‌عمومی است که ناشی از استمرار در حرکت انجمن‌ها، موسسات و نهادهای تخصصی روابط‌عمومی کشور است.
بنابراین با نگاهی منصفانه به رویدادهای جاری در عرصه روابط‌عمومی کشور، پیشرفت‌های روزافزون روابط‌عمومی در زمینه‌های مختلف و تحولات آن در همه ابعاد، در جهان واقعی و مجازی به‌خوبی عیان می‌شود و پیگیری مسائل روز جهانی در رابطه با روابط‌عمومی، تقدیر از فعالیت‌ها و دستاوردهای روابط‌عمومی‌های ایران و عدم تقلیل‌گرایی از فعالیت‌های مزبور ضروری و لازم به‌نظر می‌رسد.
هرچند معتقدم نقد و انتقاد در همه زمینه‌ها می‌تواند یکی از عوامل مؤثر پیشرفت باشد، اما نقد باید ضمن اینکه منصفانه باشد، باید همراه با راه‌حل‌ها و ارائه پاسخ‌های علمی و عملیاتی باشد. چنانچه اینگونه نباشد نوعی از سیاه‌نمایی خواهد بود.
توسعه «علوم روابط‌عمومی» همگام با کشورهای پیشرفته جهان، تأسیس «دانشگاه روابط‌عمومی» را ضرورت بخشیده است. این حوزه علمی، کاربردی، تجربی، تبلیغاتی و خبری یکی از حوزه‌های مهمی است که می‌تواند تحولات اساسی در مشارکت مردمی و بخش‌های گوناگون دولتی و خصوصی را به‌وجود آورد که در این زمان به این مشارکت همه‌جانبه به‌شدت نیازمند هستیم.
امروزه واژه «سانسور» در جهان به یک «واژه متروک» تبدیل شده است، در حالی‌که هنوز در جامعه ما و برخی از جوامع دیگر به‌کار گرفته می‌شود.
فضای جدید متاورس و به‌طورکلی دنیای مجازی با حضور وسیع کنشگران و ارتباطگران توسط آحاد جامعه، شفافیت و سرعت خبری را به‌حدی رسانده است که دیگر مفهومی برای «سانسور» و «فیلترینگ» وجود ندارد و امیدوارم «مردم‌داری» «شعار اصلی روابط‌عمومی‌ها» باشد که کنفرانس بین‌المللی روابط‌عمومی ایران در 18 کنفرانس گذشته تلاش کرده است که این مفهوم را از ابعاد گوناگون در میان خانواده بزرگ روابط‌عمومی نهادینه کرده و جامعه را با مفهوم عملیاتی «مردم‌داری» آشناتر سازد.
روابط‌عمومی آرمانی– واقعی، ذهنی– عینی، حسی– فراحسی متاورس: کارکردها و کاربردهای فرامکانی
دکتر سعیدرضا عاملی دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی
در این کنفرانس دکتر سعیدرضا عاملی، دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی ضمن تشکر از متصدیان این کنفرانس و توجه به امر مردم‌داری و برگزاری جشنواره مردم‌واری اظهار کرد: عنوان مردم‌داری دو امر را در ذهن من احیا کرد، یکی فرمایش مهم امیرالمؤمنین به مالک اشتر و دیگری مفهوم مردم‌واری در کنار مردم‌داری در نگاه معماری اسلامی.
دکتر عاملی افزود: امیرالمؤمنین حضرت علی (ع) به مالک اشتر توصیه می‌کند دلت را از محبت مردم پر کن چون مردم یا هم‌دین تو هستند یا هم‌نوع تو هستند و تو بهعنوان یک حاکم، مسئولیت داری بامحبت با آنان رفتار کنی. ارتباط بامحبت مانند رابطه مادر و پدر با فرزند خود است والدین حتی بدی‌های فرزندان را در خیلی مواقع نادیده می‌گیرند. اینکه حضرت علی (ع) می‌فرمایند مردم یا هم‌دین تو هستند یا هم‌نوع تو؛ به این دلیل است که ایشان دایره مسئولیت حاکمیت نسبت به مردم را خیلی بزرگ می‌دانند.
دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: این جشنواره همچنین یاد مرحوم پیرنیا را نیز در ذهن من تداعی کرد. مرحوم پیرنیا زمانی که در مورد خصیصه‌های معماری ایرانی صحبت می‌کردند مفهوم مردم‌واری استفاده می‌کردند. مرحوم پیرنیا می‌گفتند بنا باید مردم‌وار باشد لذا اهمیت مشاعات بنا را مهمتر از اصل بنا می‌دانست و عنوان می‌کرد بناها باید فضایی برای مردم فراهم کنند اینکه بازارهای کوچک و بزرگی احداث شود که تماماً مغازه باشد و فضای فراخی برای مردم فراهم نکند این بازار بنایی نیست که کارکرد مردم‌داری داشته باشد.
در ادامه دکتر عاملی از ضرورت تغییر در نگاه روابط‌عمومی‌ها سخن به میان آورد و گفت: مردم‌داری در روابط‌عمومی باید به‌جای رئیس‌داری باید موردتوجه قرار گیرد و محور خدمات روابط‌عمومی ضمن نمایندگی‌کردن سازمان، توجه به مردم و ذی‌نفعان باشد. متأسفانه روابط‌عمومی‌ها اکثراً گرفتار تشریفات و رئیس‌داری شدند تا مردم‌داری لذا روابط‌عمومی‌ها باید به ذی‌نفعان توجه کنند و بر این اساس یک تغییر نظام مفهومی در روابط‌عمومی نیاز است. البته زمانی که ادبیات و کارکرد و عملکرد جامعه روابط‌عمومی را بررسی می‌کنیم متوجه خواهیم شد که روابط‌عمومی در دو دهه اخیر در ایران رشد خوبی کرده است.
چرا باید به موضوع متاورس توجه کرد؟
دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی در ادامه با طرح این سؤال که چرا باید در مورد پدیده‌های جدید مثل متاورس سخن گفت، فکر کرد و برنامه‌ریزی نظام‌مند داشت؟ افزود: ما نمی‌توانیم بدون توجه به گذشته در حال و آینده زندگی کنیم. گاهی وقتی به پدیده‌های جدید توجه نمی‌کنیم این پدیده‌ها برای ما یک نظام استبداد و جبر فناوری ایجاد می‌کنند.
دکتر عاملی تصریح کرد: زمانی که در جبر فناوری و زندان فناوری گیر می‌کنیم نمی‌توانیم برون‌رفتی برای خود بهعنوان فرهنگ ایرانی اسلامی تصور کنیم. لذا نزدیک دو قرن می‌شود که دنیا در نظام فناوری غرب زندگی می‌کند و ما نتوانستیم در این میدان آغازگر باشیم معمولاً تقلید و تکرار کردیم. البته خیلی هنر داشتیم تکرار کردیم و نتوانستیم فناوری را در نظام و زیست‌بوم جامعه و فرهنگ ایران بازسازی کنیم که این موضوع خطر بزرگی است چراکه جامعه فاخری مانند ایران با سابقه هزاره‌ای در تمدن باید بتواند هویت خود را در تمدن فناوری‌های جدید پیدا کند.
به گفته دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی ما نزدیک به دو قرن است که در احاطه نوآوری‌های دیگران زندگی می‌کنیم و معمولاً جنبه‌های اعجاب‌انگیز زندگی ما را تشکیل می‌دهد و در سبک زندگی گرفتار «جبر فناوری‌های جدید» می‌شویم و خلاقیت فرهنگی و اجتماعی را از دست می‌دهیم. لذا قبل از هر چیزی نیاز به رها شدن از «قفس شوک‌های فناوری» هستیم و از سوی دیگر نیازمند نوآوری ناظر بر بومی‌سازی و متناسب‌سازی پدیده‌های جدید با فرهنگ اسلامی– ایرانی هستیم.
دکتر عاملی افزود: زمانی که ما در قفس شوک‌های فناوری هستیم دچار خشونت نمادین می‌شویم. خشونت نمادین یعنی اینکه رفتارهای می‌کنیم که تناسبی با آن فناوری ندارد و استفاده‌هایی می‌کنیم که تناسبی با فناوری و زیست‌بوم زندگی ایرانی ندارد. یکی از عوامل مهم سردرگمی، دوگانگی‌های فکری و گم‌گشتگی‌های فرهنگی، زندگی در «دنیای ناشناخته‌ها» است که منجر به «خشونت نمادین»، «هویت‌های سرد» و «گسترش احساس تنهایی» است.
دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی در ادامه با ذکر یک مثال درباره قفس شوک‌های فناوری، سخنان خود را اینگونه تکمیل کرد: امروز استفاده از تلفن همراه در محیط کار و تحصیل و زندگی رسوخ پیداکرده است و حتی عاملی برای نادیده شدن زن و شوهر و فرزندان در خانه شده است. این موضوع نیز مانعی در عرصه زندگی امروزی می‌باشد و به‌خاطر این است که نتوانستیم در این اکوسیستم خودمان را پیدا کنیم، بنابراین باید درباره پدیده‌های جدید، اشراف و آگاهی پیدا کنیم تا بتوانیم برون‌رفت‌هایی از این شرایط ایجادشده پیدا کنیم.
متاورس یک تغییر روند فناورانه است
دکتر عاملی در ادامه، متاورس را یک تغییر روند فناورانه دانست و گفت: اولین نکته این است که متاورس از جنس «فناوری‌های تغییر روندی» محسوب می‌شود؛ به تعبیری متاورس عرصه واقعی‌سازی ذهنیت‌ها و حسی‌سازی واقعیت‌ها را به‌وجود آورده است. آنچه از ذهن می‌گذرد در صنعت و فناوری‌های جدید یک واقعیت است، آنچه ما خیال فرض می‌کنیم تبدیل به یک عینیت واقعیت می‌شود. دلیل آن‌هم مشخص است، چراکه عرصه فناوری نو عرصه ریاضی دیجیتال است و ذهن ما هم کاملاً یک ذهن ریاضی و رقومی و الگوریتمی است.
وی افزود: بنابراین وقتی بستر برای ذهن فراهم می‌شود، آنچه در ذهن می‌گذرد یک واقعیت است و تبدیل به یک واقعیت رقومی قدرتمند می‌شود. لذا مشاهده می‌کنید که خود فضای سایبر نیز نخستین بار در رمان علمی-تخیلی نیو رومانسر (1984)، اثر ويليام گيبسون مطرح‌شده است و ایده متاورس نیز نخستین بار در رمان علمی-تخیلی «سقوط برف» نوشته نیل استیونسن (1992) مطرح شد به‌خاطر این است که یک امر خیالی کاملاً واقعیت است لذا امروز نمی‌شود ما تخیلات را ساده‌انگاری کنیم. در رمان «سقوط برف» صحبت از پروتوگونیستی که قهرمان داستان است و یک وجود دو فضایی و دوشخصیتی دارد که هر دو فضا واقعیت مجازی است.
دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: شخصیت اصلی داستان، فردی به نام هیرو پروتاگونیست یک قهرمان است که شخصیت اصلی در آثار کلاسیک یونان بوده و پروتاگونیست به سخنگوی اصلی در مباحثه گفته می‌شد. در این داستان، هیرو بهعنوان پیک، پیتزاهای سفارشی مردم را به در خانه آنها می‌برد و شب‌ها بهعنوان یک جنگجو در دنیای مجازی به ماجراجویی می‌پردازد و درگیر معمای یک ویروس رایانه‌ای جدید می‌شود.
دکتر عاملی افزود: بنابراین باز این دو فضایی شدنی را که سال‌ها از آن صحبت می‌کنیم که فضای واقعی و مجازی بازگشت مجازی به واقعیت و رفتن واقعیت به مجاز و امروز صحبت از فیزیکی شدن جهان مجازی می‌کنیم. در متاورس این‌ها اتفاقاتی است که تحت تأثیر جهان خیال رخ می‌دهد بعدها در سال 2011 نیز در رمان علمی-تخیلی «بازیکن واقعی شماره یک» اثر ارنست کلاین، به متاورسی به نام OASIS اشاره‌شده که از طریق یک هدست واقعیت مجازی و دستکش‌های باسیم، امکان فرار از دنیای واقعی که گرفتار بحران انرژی و در حال نابودی است به یک دنیای متاورس فراهم می‌شود.
دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی عنوان کرد: متیو بال، سرمایه‌گذار و تحلیل‌گر صنعت نیز در مجموعه مقالاتی با محوریت اپیک گیمز، به این مفهوم پرداخته و ادبیات آن را توسعه داده است و این واقعیت پیدا کردن خیالات، ذهنیت و آرمان‌ها در جهان متاورس آنچه از ذهن ما می‌گذرد یک واقعیت است. آنچه از ذهن ما می‌گذرد یک واقعیت مجازی و به‌نوعی جهان آرمانی است که تبدیل به جهان واقعی شده و ظرفیت نرم‌افزاری پیداکرده است. اگر متاورس به سمت آواتارهایی حرکت کند که هیچ سنخیتی با انسان نداشته باشد و یک جنبه رباتیک آهنین داشته باشد باز موفق نخواهد شد ولی منطق متاورس متفاوت با این مجموعه بحث‌هایی که امروز راجع به متاورس می‌شود، است.
وی با بیان اینکه متاورس عرصه رقابت و همسان‌سازی و ظهور دوقلوهای آنالوگ-دیجیتال است؛ افزود: ما تجربه‌ای که در وب یک تا پنج داشتیم این بود که وب پنج به سمت وب یکپارچه حرکت کرد، یعنی نمی‌توانستیم تشخیص دهیم که این واقعیت است یا مجازی ، در واقع در وب 5، می‌خواست به این سطح برسد، حالا مفهوم جدیدی تحت عنوان متا ذکر شد و شرکت‌های پرجمعیتی مانند فیس‌بوک که 2 و نیم میلیارد نفر کاربر دارد به سمت آن حرکت کردند، آن‌هم به این خاطر که بتوانند روند جدیدی را آغاز کنند که با تنوع‌های جدید، تجدید حیات کنند و جلوی کاهش ارزش سهام خود را بگیرند. اساساً فناوری به دنبال نوآوری است، اصلاً انسان جویای تنوع و امر جدید است. اگر فناوری موفق می‌شود به این دلیل است که می‌تواند این «جدید بودن» را برای انسان تأمین کنند.
مفهوم متاورس
دکتر عاملی ادامه داد: متاورس از دو واژه متا و یونیورس به معنای فرا یا ورای جهان تشکیل شده است. اگر جای کسانی که این فضا را نام‌گذاری کردند بودم نام متاپلیس به معنای فرامکان را بر روی این فضا می‌گذاشتم چون فراجهان دچار یک تخیل می‌شود و معنای محققی ندارد، اما فرامکان واقعی‌تر است و سطحی را ایجاد می‌کند از جنس مکان، منتهی صنعتی و ساخته‌شده عینیت جهان فیزیکی است ولی آثار واقعی امر فیزیکی را ندارد. در متاورس عطر گل در اختیار فرد قرار می‌گیرد اما نمی‌تواند خود گل را در اختیار او قرار داد بنابراین یک امر فرامکان، ساخته شده است که همه بازتاب‌های امر فیزیکی را ندارد.
به گفته دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی بعضی تأکید می‌کنند که متاورس به لحاظ مفهومی یک پدیده جدید نیست، بلکه تلاشی است برای محقق کردن مفروضات جهان مجازی که جهانی با نظام زمانی و مکانی رهاشده از مفهوم خطی و یکجانشینی جهان فیزیکی است. منتقدان متاورس می‌گویند اصلاً اتفاقی رخ نداده چون همان وب و ارتباطات تعاملی است و هدست واقعیت مجازی اتفاق جدیدی نیست.
دکتر عاملی افزود: واقعیت این است که تلاش‌هایی صورت می‌گیرد که برای محقق کردن مفروضات جهان مجازی است. جهان مجازی جهانی رهاشده در بستر اینترنت است که امروز متاورس دنبال این است که با مفروضات نظام زمانی و مکانی رهاشده از مفهوم خطی و یکجانشینی جهان فیزیکی این فضای دوم را بازسازی و بازطراحی کند.
وی تأکید کرد: درواقع متاورس انتقال به جهان دوم و زندگی کردن در جهان دوم به‌صورت واقعی با احراز مالکیت وابسته به کاربر و نه وابسته به پلتفرم است که مدار توجه آن انسان کاربر است؛ یعنی در اتاق پرو، لباس را تن می‌کند و اندازه بودن لباس را متوجه می‌شود، ما امروز در واقعیت این کار را نمی‌توانیم انجام دهیم برای مثال وقتی وارد فروشگاه لباس می‌شویم نمی‌توانیم تمام لباس‌ها را بر تن کنیم تا اندازه بودن آن را متوجه شویم ولی دنیای متاورس این امکان برای ما فراهم می‌کند.
دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه جهان متاورس یک ادعای بزرگ‌تری دارد و آن خلق یک دنیا معطوف به احراز کارکردها و دارایی‌ها برای همه است، عنوان کرد: البته امروز در دنیای همه یا “omniverse” حوزه تجارت و سرگرمی‌ها بر این فضا غلبه دارد. لذا در فضای“Metatainment” از مفهوم آموزش از طریق بازی به بازی برای سرگرمی و تجارت منتقل می‌شویم. امروز متاورس، حوزه سرگرمی‌ها و صنایع فرهنگی را درگیر خودکرده است لذا متاورس جهانی را می‌سازد که برای همگان و در دسترس همگان (البته با حفظ استقلال) است.
دکتر عاملی افزود: خروج از نرم‌افزارهای بزرگ شبکه‌های اجتماعی به محیط «فضای خودم» یا «باغ محصور»“walled-garden” با رویکرد احراز مالکیت داده برای کاربران است. وب 3 واکنشی به ضعف‌های وب 2 و به‌ویژه اکوسیستم‌های باغ محصور یا مدل متمرکز در وب 2 است که پلتفرم‌هایی شبیه فیس‌بوک و یوتیوب ایجاد کرده‌اند که باعث می‌شود که اطلاعات افراد استخراج شود، حریم خصوصی آنها نقض شود و توانایی آنها روی کنترل محتوایی که تولید می‌کنند کاهش پیدا کند.
وی در ادامه با بیان این مطلب که متاورس هویت و دارایی منحصربه‌فرد می‌سازد، گفت: همان‌طور که می‌دانید هویت بدن فیزیکی ما منحصربه‌فرد است هویت‌های دیجیتال نیز در متاورس منحصربه‌فرد هستند. در واقع در پروتکل‌ها، ماژول شناسایی ساخته می‌شود و برنامه‌های تکمیلی آن نیز در ادامه توسعه پیدا می‌کند. بر این اساس در متاورس هویت کاربران در دست خودشان است و نوعی خودمختاری دارند، به این معنا که آنها کنترل کامل روی اطلاعات هویتی خودشان دارند و به همین دلیل، نیاز به شخص ثالث برای تأیید هویت وجود ندارد.
منطق متاورس
به گفته دکتر عاملی سؤال این است که آن منطقی که فلسفه وجود و چگونگی متاورس را منعکس می‌کند چیست؟ منطق متاورس در چهار عنوان «1) محسوس‌سازی جهان مجازی یا به تعبیری فیزیکی‌سازی جهان مجازی»؛ «2) تبدیل ذهنیت به عینیت، خیال و آرمان به واقعیت و حس به فرا حس (برآوردها)»؛ «3) تأمین و تضمین دارائی‌های فردی، نهادی، ملی، منطقه‌ای و جهانی (ایجاد نظام ارزشی جدید)»؛ «4) متراکم‌سازی داشته‌های شخصی و تعلقات نهادی» تعریف می‌شود.
دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی افزود: برای تعریف منطق اول یا همان محسوس‌سازی جهان مجازی یا به تعبیری فیزیکی‌سازی جهان مجازی باید عنوان کرد که ما امروز در فضای مجازی حسی پیدا می‌کنیم که بیشتر این حس از محیط مجازی تعامل با دیگران شکل‌گرفته ولی این حسی که متاورس به انسان می‌دهد قطعاً تجربه متفاوتی خواهد بود. البته باید خاطرنشان کرد این جهان سه‌بعدی تنها از طریق عینک‌های واقعیت مجازی نمی‌تواند توسعه پیدا کند. اینکه واقعیت مجازی به واقعیت عینی افزوده می‌شود (واقعیت افزوده) نکته قابل لمس منطق متاورس است. بر این اساس جهان دوم در جهان اول ادغام می‌شود و فضایی ایجاد می‌کند که فیزیکی‌سازی فضای مجازی در آن رخ می‌دهد.
وی گفت: در منطق دوم متاورس که همان تبدیل ذهنیت به عینیت، خیال و آرمان به واقعیت و حس به فراحس (برآوردها) است. اینکه فراحس چیست، می‌توان عنوان کرد که الهام از خودآگاه انسان شکل می‌گیرد یک فراحس است و این فراحس در این جهان بنیان مهمی دارد. نگرانی بزرگی که در متاورس وجود دارد این است که ذهن و خیال ما را ضعیف می‌کند. ما درگذشته خیال داشتیم و الآن چون این خیال تبدیل به یک عینیت بیرونی می‌شود، آن نوآوری قدیم خود را ضعیف می‌کند. وقتی دائماً در عینیت زندگی می‌کنیم خیال ما ضعیف خواهد شد. انسان اساساً به ذهنیت نیاز دارد تا بتواند از واقعیت‌های زمان، بیرون برود و یک نوع جهان جبران است که می‌تواند حل‌کننده چالش‌ها نیز باشد.
دکتر عاملی معتقد است که سومین منطق متاورس تأمین و تضمین دارایی‌های فردی، نهادی، ملی، منطقه‌ای و جهانی (ایجاد نظام ارزشی جدید) است، بدان معنی که اگر دولت و حکمرانی توجهی به دارایی‌های متاورسی نداشته باشد ایران مجازی در متاورس فروخته خواهد شد. باید در متاورس، مالکیت دارایی‌های ایران احراز شود و این دارایی متعلق به نظام جمهوری اسلامی و مردم ایران است که تأمین استقلال در این حوزه نیز بسیار مهم است. شرکت‌ها، وزارتخانه‌ها باید متاورس خود را تولید کنند، چراکه اگر این اتفاق رخ ندهد شخصی پیدا خواهد شد که با منطق بلاک‌چینی زمین کربلا را خریداری می‌کند و بعد ادعا می‌کند که مالکیت آن متعلق به من است و حضور در فضای متاورسی کربلا نیازمند تبادل حقوقی است.
دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی افزود: 19 سال پیش بحث دو فضایی شدن را مطرح کردیم که به موازات جهان اول یک جهان دوم در حال ساخت است که باید به آن توجه کرد. قاعده‌گذاری و مقررات‌گذاری برای متاورس یک ضرورت جهانی است تصرف کردن در دارایی‌های مجازی ملت‌ها خود نوعی اعلام جنگ است؛ بنابراین یک دارایی با منطق بلاک‌چین، رمز ارز و الگوریتم ساخته می‌شود. در منطق بلاک‌چین جعل امکان‌پذیر نیست وقتی با این منطق یک دارایی را رمزگذاری می‌کنید، امکان مشاهده همگانی دارد و کسی نمی‌تواند از آن خارج شود و یک دارایی قابل اعتبار ایجاد می‌کند.
به گفته وی منطق چهارم متاورس متراکم سازی داشته‌های شخصی و تعلقات نهادی است که تعاریف آن مشخص است. برخی به اشتباه از متاورس تعبیر به وب 3 می‌کنند. در حقیقت وب 3 در سطح تئوریک، ترکیبی از دو نسخه قبلی وب 1(وب اطلاعات) وب 2(وب تعاملی) و یک اکوسیستم برخط غیرمتمرکز بر پایه بلاک‌چین است. ما امروز وارد اینترنت 3 خواهیم شد و عرصه این اینترنت متاورس است که یک زیست‌بوم با ماهیتی متفاوتی ایجاد می‌کند ولی تحت همان حکمرانی اینترنت است که در اختیار آمریکاست.
ابزارهای متاورس
دکتر عاملی در ادامه به تشریح ابزارهای مورد استفاده در فضای متاورس پرداخت و گفت: ابزارهای متاورس «واقعیت مجازی»؛ «واقعیت افزوده»؛ «واقعیت ترکیبی»؛ «واقعیت گسترده (صنعت امحا فاصله بین واقعیت و مجاز)»؛ «صنعت شبیه‌سازی»؛ «آواتارها»؛ «بلاک‌چین»؛ «اینترنت همه پدیده‌ها» است. وقتی ساختار ابزارهای متاورس را بررسی می‌کنیم متوجه می‌شویم که فناوری متاورس یک اکوسیستم (زیست‌بوم) دارد. متاورس یک حوزه بین‌رشته‌ای است و موضوعات مختلفی به این حوزه مرتبط هستند. این حوزه‌ها در دو جنبه کلیدی اکوسیستم و فناوری قابل بررسی است لذا فناوری‌های کلیدی، از اینترنت واقعیت گسترده شروع می‌شود و به متاورس می‌رسد و از اکوسیستم متاورس پشتیبانی می‌کند.
دکتر عاملی در پایان تأکید کرد که باید ابعاد مختلف روند جدید فضای مجازی بر بستر متاورس را درک و به ظرفیت‌سازی‌های مهم سخت‌افزاری و نرم‌افزاری توجه کرد. پیش‌بینی‌ها حکایت از این می‌کند که تا سال 1404 کسب‌وکارها متاورس به 800 تا 1000 میلیارد دلار خواهد رسید و فراجهان صنعتی خواهد شد که یک غلبه تصویری و زندگی سه بعدی و دارایی‌های مجازی احرازشده را به‌صورت انفجاری افزایش خواهد داد.
مسئولیت‌های متخصصان روابط‌عمومی قرن21
دکتر احمد یحیایی ایله‌ای؛ سخنران، نویسنده و مدرس روابط‌عمومی
هزاره سوم را بایستی از دو بعد اخلاقی و تکنولوژی مورد توجه قرار دهیم و تنها توجه و تمرکز بر بعد تکنولوژیکی آن خطا و اشتباهات بسیاری در پی دارد. بخصوص در بحث ارتباطات و روابط‌عمومی بعد اخلاقی هزاره سوم مهمتر است چرا که روابط‌عمومی یک عمل اخلاقی است تا صرفا یک بازی تکنولوژیکی.
آغاز هزاره سوم همزمان است با نقش و سهم پررنگ و حضور و بروز اینترنت در زندگی مردم و اینک باید دید در عصر حاضر روابط‌عمومی که یک عمل اخلاقی است در جهان جدید چه نقش و رسالت‌هایی برعهده دارد. بخصوص آنکه در عصر پسا انفجار اطلاعات که شاهد گسترش و شیوع اخبار جعلی نیز هستیم نقش روابط‌عمومی‌ها برجسته‌تر شده است.
متاسفانه در ایران شتاب رشد اخبار جعلی بسیار بالاست. براستی چرا دلمشغولی‌مان به اخبار جعلی زیاد است؟ چرا اینقدر و تا بدین حد مشتاق اخبار جعلی هستیم و از طریق اخبار جعلی داریم یک جهان جعلی می‌سازیم؟
بحث اصلی ما مسئولیت‌های متخصصان روابط‌عمومی قرن 21 است. مسئولیت‌های روابط‌عمومی بیشتر از آن چیزی است که درباره‌اش بحث می‌کنیم. ما در اینجا چهار مسئولیت را که برای سازمان‌های ایرانی اولویت‌دارتر است صحبت می‌کنیم: مدیریت شکاف گفتار و کردار، مدیریت اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده سازمان، مدیریت اعتبار سازمانی و مدیریت سودآوری روابط‌عمومی.
اولین مسئولیت مدیریت شکاف گفتار و کردار سازمانی است. در واقع می خواهیم ببینیم چگونه بایستی بین آنچه می گوییم و آنچه هستیم یکسانی وجود داشته باشد و عدم آن تا چه می‌تواند حدی به سرمایه اجتماعی سازمان آسیب بزند. این موضوع مفهوم مهم مردم‌داری را در سازمان یادآوری می‌کند. جای بسی مسرت و خوشحالی است که در هجدهمین کنفرانس روابط‌عمومی ایران شاهد برگزاری نخستین جشنواره مردم‌داری ایران هستیم. زیرا اگر درک صحیحی از واژه مردم‌داری بوجود آید، متوجه می‌شویم نقش روابط‌عمومی در مردم‌سالاری تا چه اندازه حایز اهمیت است. در واقع بایستی گفت که: مردم‌داری زیربنای توسعه انسانی است.
برای مدیریت شکاف گفتار و کردار از مهمترین موضوعات این است که روابط‌عمومی بایستی ارزش‌های سازمانی را ترویج کنید. ارزش‌هایی که سازمان را متوجه اهمیت صداقت و راستگویی می‌کند و مدیران را به گفتن حقیقت مشتاق می‌کند. زیرا نگفتن حقیقت چه در شرایط عادی و چه در شرایط بحران به سرمایه اجتماعی سازمان آسیب می‌زند و تمامی ارکان سازمان را تحت شعاع قرار می‌دهد.
صداقت اولین ارزش بین‌المللی روابط‌عمومی و زیرساخت اعتماد اجتماعی است. لذا ترویج این ارزش می‌تواند کمک شایانی به مدیریت شکاف گفتار و کردار بینجامد و روابط‌عمومی بایستی بتواند تبیین کند که پنهانکاری، ریاکاری و دروغگویی در هزاره سوم جایی ندارد.
دومین مسئولیت مدیریت اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده پیرامون سازمان بهخصوص در خارج از سازمان است. موضوعی که این روزها بهخصوص دامن سازمان‌های ایرانی را گرفته است و چالش‌های عدیده‌ای را برای سازمان‌ها و مدیران بوجود آورده است. اخبار منفی و جعلی و البته شایعات به‌خاطر سوابق نامطلوب ارتباطی و اطلاع‌رسانی سازمان‌ها در حال انفجار است و کاری هم از دست روابط‌عمومی‌ها برنمی‌آید.
همین‌جا بایستی گفت که علت این همه اخبار منفی و جعلی تنها بی‌تخصصی و بی‌مسئولیتی روابط‌عمومی‌ها نیست، بلکه این موضوع نتیجه ندانم‌کاری‌های ارتباطی مدیران سازمان نیز هست. همین‌جا باید بگویم که بخشی از درمان این مشکل به کم‌گویی مدیران برمی‌گردد و مدیران سازمان‌ها بایستی یاد بگیرند که ضرورتی ندارد یک مدیران ارشد هر هفته و هر روز و هر ساعت در رسانه‌ها حضور داشته باشد زیرا خود این حضور و تکرار سخنان بی‌نتیجه ریشه بخش اصلی اخبار جعلی و منفی و شایعات است. حضور و علاقه بیش از حد مسئولان سازمان‌ها برای نقش‌آفرینی در رسانه‌ها خود به‌وجود آورنده بحران است.
روابط‌عمومی‌ها لازم است به‌صورت حرفه‌ای و فعال در رسانه‌های اجتماعی نقش‌آفرین شوند اما متاسفانه روابط‌عمومی‌های دولتی از حضور و فعالیت در شبکه‌های اجتماعی منع شده‌اند و از طرفی بایستی به چنین اخبار و اطلاعاتی پاسخگو باشند. این چه داستانی است؟ تعجب‌آور است.
این آسیب بزرگی است که دولت نمی‌گذارد روابط‌عمومی‌ها وارد فضای مجازی شوند. دولت باید نسبت به حضور روابط‌عمومی‌ها در این حوزه تجدید نظر کند. حضور فعالانه نیاز است تا با صداقت به مقابله با اخبار جعلی بپردازد.
سومین مسئولیت مدیریت اعتبار سازمانی است. مدیریت اعتبار سازمانی و ارتقای سطح اعتبار سازمانی از مسئولیت‌های مهم روابط‌عمومی در قرن حاضر است. اعتبار سازمانی هدف استراتژیک و در راستای خوشنامی سازمانی است.
سازمان خوشنام سودآور است، کارکنانش تعهد سازمانی بیشتری دارند، مشتریان بیشتر به سازمان اعتماد می‌کنند و وفادارتر هستند و جامعه پیرامونی به چنین سازمانی اعتماد بیشتری دارد و حامی آن است. این کار روابط‌عمومی است که این خوشنامی و اعتبار را حفظ کند و آن را ارتقا دهد.
البته بایستی برای مسئولیت سوم به دو مسئولیت قبلی توجه کنیم و اینکه مدیریت گفتار وکردار و مدیریت اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده پیرامونی ریشه‌های عمیقی در اعتبار و خوشنامی سازمانی دارند. همچنین اگر سازمان‌ها مسئولیت اجتماعی بیشتری را پذیرا باشند می‌توانند سرمایه اجتماعی بهتری را به‌دست آورند.
مسئولیت چهارم روابط‌عمومی‌های ایرانی در حال حاضر این است که اهمیت روابط‌عمومی را به مدیران سازمان نشان دهند. بایستی بپذیریم که روابط‌عمومی‌های حال حاضر این هزینه‌زا و کم‌فایده هستند و به دلایلی که جای ذکرش نیست نمی‌توانند به سودآوری سازمان‌ها کمک کنند و اساسا درکی از روابط‌عمومی سودآور و روابط‌عمومی تجاری در بین روابط‌عمومی‌های ایرانی وجود ندارد.
در پایان بایستی همه مسئولیت‌های یک روابط‌عمومی حرفه‌ای را در توسعه‌بخشی روابط‌عمومی و سهم و نقش روابط‌عمومی در توسعه کشور و سازمان مورد توجه قرار دهیم.
در اینجا می‌خواهم بر پارادایم روابط‌عمومی توسعه‌بخش تاکید کنم. نوعی از روابط‌عمومی که شکاف گفتار و کردار سازمانی را کاهش می‌دهد، توانایی پیشگام بودن در انتشار اخبار و اطلاعات را دارد، اعتماد جامعه پیرامونی را به‌دست می‌آورد و در کاهش هزینه‌ها و افزایش درآمدها نقش مستقیم دارد.
روابط‌عمومی‌های ایرانی در همه حوزه‌ها چه اقتصادی و چه سیاسی و فرهنگی بایستی رویکرد روابط‌عمومی توسعه‌بخش را جایگزین رویکرد مرده روابط‌عمومی سلطه‌بخش کنند. خلاصه اینکه هنگامی به مردم‌داری نزدیک‌تر می‌شویم که با تکیه بر روابط‌عمومی توسعه‌بخش شکاف میان گفتار و کردار را کاهش دهیم.
نگاهی به آینده ارتباطات و تبلیغات در دنیای متاورس
مریم سلیمی دکترای علوم ارتباطات و پژوهشگر ارتباطی
آينده از آنچه تصور مي‌كنيد به شما نزديكتر است!، ما در دوران جديد اقتصاد توجه قرار داريم و شما در حال رقابت با بازي‌ها و فيلم‌هاي سينمايي هاليوودي بر سر «سهم از ذهن» هستيد. ويدیو، بسيار عالي است اما ديگر كافي نيست. اگر تصوير 1000 كلمه مي‌گويد، تجربه تعاملي 3 بعدي 1000 تصوير است، يعني يك ميليون برابر متن. همين يك دليل كافي است! تا براي ورود به متاورس اقدام كنيم.
نگاه‌هاي مختلف به متاورس
در بحث متاورس نگاه‌هاي بدبينانه و خوشبينانه بسياري مطرح است كه برخي به تحقق آن باور داشته و بعضي نيز ندارند.
ديدگاه‌هاي خوشبينانه به متاورس: در اين نگاه متاورس آينده اينترنت، بازي‌های ويدیويي و حتي آينده رسانه‌هاي اجتماعي قلمداد شده و با باور به تحقق آن، ضمن كسب آگاهي‌هاي لازم در زمينه متاورس برنامه‌ريزی و سرمايه‌گذاري موردنياز صورت مي‌گيرد.
حتي در اين نگاه از ديد برخي، تحقق متاورس در دو فاز ديده مي‌شود فازي كه زندگي و كار به ياري آواتارها انجام شده و در فاز بعد، آواتارها امكان فعاليت مستقل و همزمان با زندگي واقعي را مي‌يابند.
ديدگاه‌هاي بدبينانه به متاورس: در اين نگاه متاورس سرپوشي بر مشكلات شركت متا تلقي مي‌شود. عده‌اي نيز بر اين باورند كه متاورس هياهويي تبليغاتي براي فروش و كسب سود بيشتر توسط افراد خاص است. همچنين باور بر اين است سناريوها و نسخه‌هاي نمايشي متاورس در قالب ايده‌هاي تصويري و هنري موجود گرچه جذابند ولي به لحاظ فني، زيرساختي و… تا حدودي غيرممكن هستند.
در چارچوب همين نگاه، عده‌اي نيز متاورس را رويا فروشي دانسته كه استناد آنها نيز داستان‌هاي تخيلي مانند رمان «تصادف در برف» يا فيلم‌هايي همچون «شماره يك آماده» است. همچنين عده‌اي نيز متاورس را عنوان سنگ بناي استعماري نو مي‌دانند.
متاورس چيست؟
متاورس، نشانه يا تكواژي چندوجهي متشكل از دو واژه انگليسي «متا» و «ورس» به معناي فراجهان يا واقعيت ديجيتال جايگزين است.
شركت متا، متاورس را اينگونه تعريف مي‌كند: «مجموعه‌اي از فضاهاي مجازي كه مي‌توانيد با افراد ديگري كه در فضاي فيزيكي مشابه شما نيستند، تعامل و كاوش كنيد.»
زاكربرگ پيشتر برنامه‌هاي خود را براي تأسيس «متاورس» اينگونه اعلام كرده بود: من معتقدم متاورس فصل بعدي اينترنت پس از اينترنت موبايلي خواهد بود. يك اينترنت تجسم يافته، كه در آن به‌جاي اينكه فقط محتوا را مشاهده كنيد، در آن حضور خواهيد داشت.
متاورس از طريق همگرايي فناوري‌هاي مختلف تصور و تخيل را به واقعيت تبديل مي‌كند. (Park & Kim ,2022)
متاورس يك محيط مجازي اشتراكي بين افرادي است كه آواتارهاي ديجيتالي دارند. اين دنياي مجازي براساس تصميمات و اقدامات جامعه‌هاي موجود در آن تكامل مي‌يابد و رشد مي‌كند. به تدريج افراد مي‌توانند وارد متاورس خود شوند تا با كمك واقعيت مجازي و واقعيت افزوده و ديگر فناوري‌ها مي‌توانند با بخش‌هايي از فضاي فيزيكي اطراف‌شان ارتباط برقرار كنند.
«كوين كلي» خبرنگار نشريه ويرد در يكي از شماره‌هاي اين نشريه در سال ۲۰۱۹ درباره متاورس نوشت: به دنياي آينه‌وار خوش آمديد. او در اين مقاله توضيح داده بود واقعيت افزوده به ايجاد پلتفرم بزرگ بعدي فناوري منجر مي‌شود.
در بخشي از اين گزارش آمده بود: در اصل كارشناسان مشغول ساختن يك نقشه يك به يك از گستره‌اي غيرقابل تصور هستند. هنگامي كه اين پروژه تمام شود، تمام واقعيت فيزيكي در جهان مجازي ادغام مي‌شود. به بيان ديگر بايد منتظر قل مجازي جهان باشيم با تمام محتويات آن از خانه و درخت گرفته تا كشور، محل كار و زندگي فرد.
متاورس يك نقشه راه و چشم‌انداز است كه فعاليت‌هاي شركت‌هاي فناوري در سراسر جهان را هدايت مي‌كند. در پايين‌ترين سطح متاورس يك عرصه يا صحنه دوم حضور است. به ياري متاورس به‌طور همزمان مي‌توان زندگي در دو دنياي متفاوت را تجربه كرد. (مثل حضور فيزيكي در يك مغازه و كنترل كيفيت محصولات آن و همزمان حضور در ديگر مغازه‌هاي اطراف با همين هدف در دنياي متاورس) اين يعني دنيا، املاك و مستغلات و تجربيات، خاطرات و… در آنها دو برابر خواهد شد.
متاورس يك واقعيت كاملاً شبيه‌سازي شده است كه فرايند نابود كردن زمان و مكان را ادامه مي‌دهد. افرادي كه در محيط‌هاي روستايي هستند مي‌توانند به‌طور مجازي در يك كلانشهر كار كنند و افرادي كه در شهرهاي بزرگ كار مي‌كنند مي‌توانند به‌طور مجازي در مناطق روستايي تعطيلات خود را بگذرانند. متاورس ممكن است بتواند به مهاجرت مبتني بر كار پايان دهد و اندازه و اقتصاد كشورهاي با منابع محدود را دوبرابر كند. (Digdipblog,2021)
زمان تحقق متاورس
تاريخ ورود متاورس به بازار را بر اساس تكنولوژي حال حاضر دنيا به حداقل ۵ تا ۱۰ سال ديگر تخمين زده‌اند! برخي تاريخ اين ورود را سال 2024 عنوان كردند. بعضي نيز معتقدند كه زيرساخت اينترنتي پرسرعت براي تمامي مردم دنيا يا حداقل براي اكثريت مردم فراهم نشود، نمي‌توان تاريخي دقيق براي ورود متاورس به دنيا اعلام كرد! البته شركت‌ها در تلاش‌اند كه هرچه زودتر زيرساخت‌هاي اين فضاي را بسازند.
نقدها و نگراني‌ها نسبت به متاورس
نقدها و نگراني‌هاي مختلفي نسبت به متاورس و تحقق آن وجود دارد كه مهمترين آنها عبارتند از: نقض حريم خصوصي اطلاعاتي، انتشار اطلاعات نادرست و گمراه‌كننده، عدم تبعيت از قانون يا هيچ حوزه قضايي در دنياي واقعي و تبعيت از قوانين خاص خود، احتمال سوءاستفاده از هويت افراد (كلاهبرداري‌هاي احتمالي مانند كپي، سرقت، حذف يا دستكاري و…)، چالش دسترسي و شكاف ديجيتال، چالش سوءاستفاده از اطلاعات بيومتريك، ريسك‌هاي امنيتي و ريسك‌هاي سياسي، اقتصادي، فرهنگي و…، عدم تعهد به اخلاق انساني كارگزاران (احتمال در معرض خشونت، سوء قصد، خشونت طلبي و…)، فريب مغز(حس در فضاي واقعي بودن و تبعات واكنش هاي مربوطه)، خطر وابستگي و انزوا، تقويت گرايش‌هاي ضداجتماعي، نگراني از احتمال هك اطلاعات (لوازم هوشمند، فناوري‌هاي پوشيدني و…)، مشكلات براي كم بينا و نابينايان، افزايش مقايسه ظاهري (تصور اينكه به لحاظ ظاهري خوب نيستند و خدشه به اعتماد به نفس، تشديد اين احساس در خصوص آواتار)، احتمال افزايش آزار و اذيت هاي سايبري، صرف وقت زياد در محيط متاورس، عدم تحرك و به خطر افتادن سلامتي، آزادهنده بودن استفاده طولاني مدت از عينك‌ها، ناتواني برخي انسان‌ها براي سازگارشدن با اين دنياي جديد، سلطه پايگاه‌ها و مالكان سرزمين متاورس و… .
برخلاف دنياي واقعي، تعامل در متاورس فريم و چارچوب‌بندي شده است و با روابط قراردادي بين مالك فضا و مشاركت‌كنندگان كه در آنها توافق‌هاي قراردادي و ضوابط و شرايط خدمت نقش مهمي ايفا مي‌كنند. (Garon,2022)
مفاهيم و عناصر كليدي در متاورس
متاورس داراي سه مفهوم كليدي است: حضور (احساس بودن در فضاي مجازي به‌طور واقعي و ملموس و در كنار افراد ديگر)، تعامل‌پذيري (امكان جابجايي آواتار و كالاها و اشيا و دارايي‌هاي ديجيتال و آيتم‌هاي مجازي از يك مقصد به مقصد ديگر) و استاندارسازي (تعريف استانداردهايي كه قابليت تعامل‌پذيري بين پلتفرم‌ها و سرويس‌ها را در سراسر متاورس ممكن مي‌كند).
متاورس همچنين از اين عناصر اصلي تشكيل شده است: شبكه‌هاي فراگير، ارزهاي ديجيتال، شبكه‌هاي رمزنگاري، واقعيت توسعه‌يافته (XR)، توكن‌هاي غيرمثلي (NFT) و تعاملات اجتماعي.
8 فناوري كه امكان تحول از اينترنت به متاورس را فراهم مي‌كنند عبارتند از: واقعيت توسعه‌يافته، تعامل كاربر (انسان و ماشين)، بلاك‌چين، هوش مصنوعي، اينترنت اشيا و رباتيك، بنيايي كامپيوتر، رايانش ابري و لبه، شبكه‌هاي موبايلي آينده. (Lee,2021)
مراحل توسعه متاورس
بر اساس برخي پيش‌بيني‌ها، توسعه متاورس از طريق سه مرحله متوالي مي‌تواند رخ دهد:
1. دوقلوهاي مجازي (اشاره مي‌كند به الگوهاي ديجيتالي بزرگ مقياس با وفاداري بالا و هويت‌هايي كه در فضاهاي مجازي تكثير يا دوبل شدند، نتيجه مشابه با اصلي را به‌دست مي‌دهد.)
2. بومي‌هاي مجازي (توليد محتواي بومي يا همسان)، توليدات ديجيتال مي‌توانند به همتاهاي مجازي خود مرتبط شوند.
3. وجود همزمان واقعيت فيزيكي و مجازي: متاورس مي‌تواند يك دنياي مجازي هميشه موجود مستقل باشد كه به‌طور همزمان وجود دارد و با دنياي واقعي سازگار است.
متاورس مي‌تواند سازگاري بين پلتفرم‌ها در دنياهاي مختلف را ايجاد كند. (Lee,2021)
انواع متاورس
سازمان مطالعاتيASF يك سازمان غيرانتفاعي تحقيقاتي در زمينه فناوري است كه در سال 2007 يك نقشه‌راه و 4 معيار دسته‌بندي براي متاورس ارائه و منتشر كرده كه به‌ياري گزينه‌هايي همچون افزودن ، صميمي ، بيروني و شبيه‌سازي عملاً زمينه شكل‌گيري چهار نوع متاورس فراهم مي‌شود:
واقعيت افزوده : يك روش ارائه و نمايش اطلاعات با استفاده از ابزار به‌گونه‌اي كه اين اطلاعات اضافي را با استفاده از يك گوشي هوشمند يا دستگاه هوشمند در دنياي واقعي ارائه مي‌دهد.
• دنياي آينه اي : فضايي كه اطلاعات يا فعاليت‌هاي جديدي از طريق ايجاد فضايي مشابه دنياي واقعي در دنياي مجازي در اختيار كاربران قرار مي‌دهد.
• دنياي مجازي : يك فضاي مجازي كه در آن كاربران مي‌توانند آواتارهاي خود را بر اساس گرافيك سه بعدي جابجا كنند.
• ثبت زندگي : يك فضاي مجازي است كه در آن اطلاعات، رفتار و فعاليت‌ها كه در واقعيت اتفاق مي‌افتند، آن‌طوري كه هستند به دنياي مجازي منتقل مي‌كند. (Park & Kim,2022)
ابعاد تجربه
از ابعاد تجربه در متاورس بعد حسي است. بعد حسي شامل حس حضور است كه يك حالت روانشناختي است كه باعث مي‌شود فرد، احساسِ بودن در يك فضا را داشته باشد.
درجه‌اي كه آن احساس را دارد، متفاوت است براساس اينكه اين حضور كم يا زياد است.
حضور فيزيكي: حالتي است كه فرد مي‌تواند احساس كند وجود يك هدف مشخص را كه به‌صورت فيزيكي تجربه شود. (مثال تجهيزات پوشيده شده توسط كاراكتر در يك محيط مجازي چقدر واقعي است)
حضور اجتماعي: عنصري است كه زماني كه فرد تشخيص مي‌دهد ارتباطي را با فرد ديگري برقرار کند. مكالمه با ديگران از طريق روش‌هاي مختلف در رسانه‌هاي اجتماعي و… واكنشي حضور اجتماعي است.
خودحضوري: تجربه‌اي كه امكان مي‌دهد به فرد خود را در يك موقعيت يا محيط حس كند. وقتي كه فرد تعامل را با چيز ديگري يا تأثيرگذاري را تمرين مي‌كند.
چندجهاني يا مولتي‌ورس
فرضيه‌اي وجود دارد به عنوان مولتي‌ورس يا چندجهاني كه يك مجموعه فرضي از جهان‌هاي احتمالاً موجود است. چندجهاني يك نظم بين‌المللي تا حدسازگار متاورس‌هاست كه هركدام مستعد يك آميزه‌اي متفاوت از اختيارات دولتي و حاكميت مشاركتي است. سه دليل اصلي براي اينكه چيزي كه ظهور خواهد كرد يك دنياي چندجهاني و با ائتلاف دنياهاي مجازي و متاورسي است.
اولين دليل اينكه يك تك متاورس يك تجربه جهاني مشترك را ارائه نمي‌كند، بحث مجموعه منحصر به‌فرد قوانين و هنجارهاي اجتماعي در هر كشور و منطقه است. حاكميت اينترنت و اجراي قوانين داخلي از كشوري به كشوري ديگر فرق دارد و متاورس نيز در همين شرايط است.
توسعه متاورس‌هاي گسترش‌يافته، بهعنوان بخشي از يك جنبش بزرگتر به سمت وب سه است. فاز بعدي توسعه اقتصادي ديجيتالي است. در قلب وب 3 يك هدف فلسفي كنترل متمركز و غيرمتمركز اينترنت وجود دارد به جاي كنترل در يك مجموعه شركت‌هاي چندمليتي دموكراتيزه شده ابرقدرت‌هاي سنتي. (Garon,2022)
البته برخي بر اين باورند كه بعد از يك تجربه اين‌چيني جهان، در نهايت متاورس يكپارچه را تجربه خواهد كرد.
ارتباطات و متاورس
بحث بر سر اين است كه دنياهاي مجازي همچون متاورس بتواند تجارب و فرصت‌هاي بهتري نسبت جهان واقعي در اين حوزه ايجاد كرده و ارتباطات ما را بهبود ببخشد.
كيفيت ارتباطات: بسياري از مطالعات و تحقيقات نشان داد كه ارتباطات و روابط اجتماعي خود باعث خوشحال‌تر شدن و سلامت‌تر بودن و بيشتر عمر كردن انسان‌ها مي‌شود. در عوض تنهايي يا احساس تنهايي، احساس همدلي را پايين آورده و استرس را بالا مي‌برد. در اين ميان، ارتباط صرف انسان‌ها با هم مهم نيست بلكه سلامت و كيفيت ارتباطات نيز حائز اهميت است. به‌همين دليل انتظار مي‌رود تا متاورس بتواند تمركز خود را بر ارتقاي كيفيت ارتباطات بين انسان‌ها قرار دهد و به آنها احساس خوشايند و مثبت دهد.
اعتماد: وجود اعتماد در ارتباط است كه مي‌تواند روابط را در متاورس معنادار كند.
كشش به سمت جذاب‌ترها: تجربه‌هاي پيشين در خصوص آوارتارها در دنياي مجازي نشان مي‌دهد كه در اين دنيا، آوارتارها با كساني كه جذابيت‌هاي بصري بيشتري دارند تعامل مي‌كنند. همچنين مبتني بر تجربه‌هاي قبلي در خصوص شخصيت مجازي اپل، وجود علاقمندي براي روابط صميمانه‌تر با آواتارهاي جذاب و جوان.
اهميت تأثير ظاهر و پوشش: تحقيقاتي كه در سال‌هاي دهه 1970 انجام شد نشان داد كه پوشش فرد روي رفتارش اثر مي‌گذارد كساني كه در مصاحبه‌هاي شغلي لباس بهتري پوشيدند با اعتماد به نفس بيشتري ظاهر شده و عمل مي‌كنند. درست است كه پوشاك در دنياي واقعي روي شكل و رفتار فرد اثر مي‌گذارد ولي اين اثر در دنياي مجازي بيشتر خواهد بود.
نمايندگي خودابرازي: بررسي‌ها نشان داده كه در محيط‌هاي آنلاين و مجازي، صرفاً بحث به پوشش آواتار مربوط نيست بلكه آواتار خودابرازي ما را نمايندگي مي‌كند. تعامل از طريق آواتار در دنياي ديجيتالي باعث مي‌شود كه عصر جديدي آغاز شود كه آن را مي‌توان عصر ابراز خود عنوان كرد. اين عصر اشكال جديد ارتباطات ديجيتالي را ترسيم مي‌كند.
نمايانگر خود مطلوب: در دنياي مجازي آواتارها نمايانگر خود مطلوب افراد هستند و افراد مي‌كوشند تا چيزي را خلق كنند كه حس مي‌كنند زيباست. بنابراين به ياري آواتار هر فرد مي‌تواند به شخصيت و احساسات وي تا حدودي پي برد. (رابطه جذابيت آواتار و اعتماد به نفس بيشتر افراد، از سويي نگراني نسبت به آثار رواني منفي در ترجيح‌دهي احتمالي آواتار مطلوب و خود واقعي وجود دارد.)
ارتباطات شخصي و كاري: كمك به دوركاري براي گردآمدن در يك دفتر كاري و امكان ارتباطات با همكاران و خانواده تا حد ممكن شبيه زندگي واقعي.
نيروي كار: تلاش براي ساخت انسان ديجيتال به ياري هوش مصنوعي با رفتارهايي شبيه انسان واقعي (حتي با توان ابراز احساسات منفي) بهعنوان نيروي كار و توان ايجاد ارتباط با اطرافيان.
قطعاً در اين دوره به مهارت‌ها و توانمندي‌هاي جديدي براي ايجاد ارتباطات با انسان‌هاي ديجيتال و آواتارهايي نياز است كه با آنها بايد بتوان تعامل برقرار كرد.
به همان نسبت كه متاورس فرصت‌هاي بسياري به لحاظ ارتباطي براي ديدار چند نفر در هرگوشه از دنيا در يك مكان خاص، يا براي ارتباط با مشتريان در سراسر جهان و… فراهم مي‌كند، به همان ميزان نيز مي‌تواند چالش‌هاي ارتباطي و امنيتي را نيز در اين بستر صورت دهد.
بهره‌گيري از اطلاعات بيومتريك و فردي براي اهداف سياسي، تبليغاتي و…
اطلاعات مربوط به محل فرد، روابط اجتماعي، ارتباطات گفتاري، درخواست‌ها براي جستجو، ترجيحات خريد، حالات بدن، شكل نگاه، اشارات، ابزارهاي چهره‌اي، فاصله ميان‌فردي و… همگي قابل بررسي و رصد هستند.
پل اكمن روانشناس برجسته مي‌گويد: رفتارها با صداي بلند از كلمات بيان مي‌شوند. رفتارهاي غيركلامي به ميزان زيادي خودكار هستند. اطلاعات مربوط به ارتباطات غيركلامي براي اهداف تبليغاتي، سياسي، شناسايي فرد و الگوهايش بسيار حائز اهميت است.
بزرگترين بخش اطلاعات جمع‌آوري شده در سه دسته قابل دسته‌بندي هستند: رصد دست، رصد چشم و رصد راه رفتن.
در رصد چشم اطلاعات قابل توجه تركيبي از حالات نگاه كردن، نرخ پلك زدن، گشاد شدن مردمك چشم، حركت‌هاي عمودي و افقي چشم، فيكس شدن چشم، زمان صرف شده و… هستند. در رصد راه رفتن اطلاعات قابل توجه اندازه‌گيري و سنجش حركات بدن، مكانيك بدن، فعاليت ماهيچه‌ها و… هستند. از همين اطلاعات با اهداف ديگري چون تشخيص بيماري‌ها و مشكلات، رصد وضعيت سربازان و… استفاده مي‌شود. (Pearlman & others, n.d.)
در پي آزار جنسي صورت گرفته، متاورس در تلاش است تا در نسخه بتاي خود از يك حباب حفاظتي براي كاربران استفاده كند تا كسي نتواند با كاربر ارتباط لمسي يا امكان صحبت بيابد تا زماني كه اين حباب را بردارد. تا زماني كه اين نوع محافظت‌ها از كاربران صورت نگيرد، متاورس نمي‌تواند به مكان كاملاً امن تبديل شود.
بايد در نظر داشت كه آزار جنسي فقط فيزيكي نيست بلكه مي‌تواند كلامي نيز باشد. از سويي آزار جنسي فقط محدود به فضاي واقعي نيست، مي‌تواند شامل فضاي مجازي هم باشد. (Basu,2021)
به نقل از اينستاگرام بي بي سي، متا در پاسخ به گزارش‌هاي مربوط به آزار جنسي در متاورس بين آواتارها فاصله‌گذاري كرده و اين فاصله حدود 1.2 متر يا چهار فيت (120 سانتي متر) تعريف شده است. تا به اين ترتيب برخوردهاي ناخواسته كاهش يابد.
توصيه‌هايي به روابط‌عمومي‌ها مرتبط با حوزه متاورس
• براي گام اول در مسير ورود به متاورس، بايد توليد محتوا با استفاده از واقعيت افزوده را شروع كنيد.
• يك رويداد را به‌صورت واقعيت مجازي در پلتفرم‌هاي تخصصي لازم برگزار كنيد.
• با توليدكنندگان محتوا و اينفلوئنسرها شروع به همكاري كنيد.
• با كمك واقعيت افزوده محتواي روابط‌عمومي توليد كنيد.
• براي پيگيري اخبار متاورس از گوگل آلرت استفاده كنيد.
• مدام به‌روز باشيد و بياموزيد كه چطور مي‌توان وارد فضاي روايتگري در متاورس شد.
• يك شخصيت مجازي استخدام يا ايجاد كنيد. موجودات مجازي در حال حاضر بخشي از زندگي روزمره ما هستند.
سه استراتژي متخصصان روابط‌عمومي با ظهور متاورس
تبليغات نامحسوس محصول: يك كالا يا خدمت به‌طور نامحسوس و در بطن و متن محتوا تبليغ شود به‌طوري كه تبليغ به‌نظر نيايد. (در قالب هديه دادن به خبرنگاران، ناشران، اينفلوئنسرها و… به اميد اينكه در موردشان مطلب بنويسند، توليد نسخه‌هاي ديجيتالي محصولات و هديه دادن آنها، تلاش براي توسعه محتواهاي ديجيتالي و در معرض قرارگيري آنها، خلق فرصت‌هايي براي روايت ديجيتالي از جمله به ياري كاراكترهاي مجازي)
روايتگري درباره محصول يا خدمت: روابط‌عمومي‌ها روايتگران خبره بوده و مي‌توانند به ياري بيانيه‌هاي مطبوعاتي و انواع محتواهاي جلب‌كننده همكاري، به بيان روايت در خصوص محصولات و خدمات اقدام كرده و با تشريح و معرفي محصول، احتمال افزايش خريد آن را افزايش دهند.
مشاركت‌هاي مجازي برند: تقويت همكاري و پشتيباني از مشتريان به‌طور فيزيكي و مجازي (M. Jeune,2021)
چگونگي توليد محتوا در متاورس
يكي از ويژگي‌هاي كليدي هر پست وبلاگي متاورسي اين است كه مي‌توانيد از عكس‌ها يا ويدئوهايي از ساير وبسايت‌ها يا دوربين ساير ابزارهاي ديجيتالي خود نيز استفاده كنيد. اين عكس‌ها و ويدئوها به‌طور خودكار فرمت مي‌شوند و بنابراين، به‌خوبي با محتواي‌تان سازگار و همخوان مي‌شوند.
براي منتشر كردن پست، پيش از آنكه نوشته يا متن مورد نظرتان تكميل شد، تنها كاري كه بايد انجام دهيد اين است كه دكمه انتشار را فشار دهيد.
متاورس يك دنياي مجازي است كه در بالاترين لايه تحولات اينترنت قرار دارد. دستيابي به آن از طريق هدست واقعيت مجازي قابل انجام است. در اين دنيا، مي‌توانيد چيزهايي را خريده يا به فروش برسانيد، همچنين محتوا توليد كرده و با ساير افراد در تماس باشيد.
براي توليد محتوا در متاورس مي‌توانيد از روبلاكس استفاده كنيد و محصولات ديجيتالي‌تان را براي آواتارها بفروشيد. برندهايي مانند گوچي و آديداس برندهاي ديجيتالي خود را در روبلاكس دارند. نايك هم با نايكلند وارد متاورس شده است. بنابراين، احتمالات و قابليت‌ها را مي‌توان نامحدود در نظر گرفت.
ملون. او براي توليدكنندگان محتوا چيزي ويژه است. شما در آن مي‌توانيد پست‌هاي رسانه‌هاي اجتماعي خود را در قالب Nft بفروشيد. آيا ويدئويي داريد كه وايرال باشد؟ چرا آن را بهعنوان يك ان اف تي ايجاد نكنيد و به گروه خود نفروشيد؟ (Yakup,2021)
تبليغات و متاورس
در حال حاضر از جمله سوالاتي كه مطرح است اينكه آيا تبليغات به همان شكلي كه در دنياي واقعي بوده در دنياي مجازي (متاورس) هم به همان شكل است؟ گفته مي‌شود كه اين مسأله نيازمند زمان براي دستيابي به پاسخ است.
با اين حال، بسياري معتقدند كه با توجه به ويژگي‌هاي مختلف متاورس، يك امكان و انتخاب بسيار خوب در حوزه تبليغات خواهد بود. كاربردهاي متاورس براي تبليغات، مهمترين اولويت براي شركت‌هايي است كه به دنبال راه‌هاي جديدي براي استفاده از متاورس به نفع خود مي‌گردند.
متاورس مي‌تواند يك فضاي مجازي سه بعدي دائمي براي تبليغات، رسانه و بازاريابي به‌شمار آيد. جايي كه در آن، كاربران، وقت خود را در آن سپري مي‌كنند و به‌وسيله محتواهاي بازاريابانه، تبليغاتي و رسانه‌اي موردهدف قرار گيرند.
درباره تبليغات در متاورس مي‌توان دو ديدگاه متفاوت داشت: بر اساس ديدگاه نخست، متاورس را بايد يك كانال كاملي براي آميزه بازاريابي ديد. در حقيقت بر اين اساس، متاورس فرصت‌هاي منحصر به فرد تبليغاتي خود را دارد كه تبليغگران مي‌توانند از آن بهره جويند.
بر مبناي ديدگاه دوم، متاورس را مي‌توان يك رسانه جديد براي روايتگري ديد. ديدن تبليغ‌هاي مجازي غوطه‌وركننده سه بعدي البته تازگي ندارد اما در متاورس اولاً نسخه‌هاي كامل‌تري از آن ارائه خواهد شد و دوم آنكه ميزان آنها با آنچه اكنون وجود دارد، قابل قياس نخواهد بود. (Roy,2021)
واقعيت اين است كه در دنياي متاورس بايد بيش از پيش منتظر شخصي شدن تبليغات و توسعه امكانات و زمينه عرضه آن در اين فضا بود.
شكل تبليغات مي‌تواند چيزي فراتر از بيلبوردهاي مجازي باشد. از آنجا كه متاورس ذاتاً محيط مجازي تجربه‌شونده و سه بعدي است، انجام هر كاري (مانند برگزاري رويداد) كه به‌واسطه آن افراد بتوانند از طريق آوتاراهاي خود تعامل داشته باشند، قوياً توصيه مي‌شود.
چنانچه متاورس با استقبال عمومي مواجه شود و تبليغات مجازي سه بعدي (متاورسي) محبوب شوند، خريداران خواهند خواست كه از ابزارهاي خريد موجود در اين فضا استفاده كنند. تبليغ‌كنندگان نيز انتظار خواهند داشت كه تأييد و اعتبارسنجي‌هايي انجام شود. همچنين، پيش‌بيني مي‌شود كه ابزارهاي مشاهده و اعتبارسنجي نيز براي خريداران در فضاي متاورسي فراهم باشد.
يكي از مزاياي تبليغات مجازي سه بعدي اين خواهد بود كه سطحي از حس واقعي بودن را به محيط اضافه مي‌كند.
نكته مهم اين است كه روش تبليغات نوشتاري و تصويري (مطبوعاتي و راديو تلويزيوني) تاكنون ايجاد وقفه در استفاده كردن از محتوا بوده است، به اين معني كه تبليغ‌ها و آگهي‌هاي بازرگاني در ميان محتواي روزنامه‌ها و مجلات يا در هنگام پخش برنامه‌هاي راديو تلويزيوني، ارائه مي‌شدند اما به گفته صاحب‌نظران تبليغات، شيوه ارائه تبليغات در متاورس كاملاً متفاوت است.
ويژگي‌هاي مشخصه متاورس مناسب براي تبليغات
ويژگي‌هاي مشخصه متاورس كه نشان مي‌دهد چگونه تبليغات متاورس پيشنهاد مطلوبي است.
1. متاورس هميشه فعال است: يك محيط هميشگي است و با ترك كردن محيط توسط شما قطع نمي‌شود.
2. در زمان واقعي عمل مي‌كند: همزمان با زمان در دنياي واقعي است. كانالي مستقيم براي برقراري ارتباط با مخاطبان هدف ارائه مي‌دهد.
3. بدون محدوديت: تضمين‌کننده آزادي كامل است و افراد محدود فضاي خاصي نيستند و مي‌توانند بسياري از فضاهاي مجازي ديگر را در متاورس كاوش كنند. بنابراين برندها زمين بازي وسيع‌تري براي تبليغات در متاورس دارند.
4. اقتصاد توليدكننده محتوا (كاربران مي‌توانند در ازاي مشاركت خود در متاورس فرصت‌هايي براي پاداش پيدا كنند)
5. محتواهاي كاربرساخته (كاربران مي‌توانند محتوا بسازنند و همچنين تجربياتي نيز براي ديگران خلق كنند، استفاده از اين جنبه براي گسترش دامنه تبليغات)
بسياري از برندها املاك و شخصيت‌هاي مجازي و آواتارهاي خاص خود را بسازند يا خدمات خود را در محيط‌هاي مجازي بازي‌های آنلاين ايجاد كنند. برندها سعي مي‌كنند تا به‌طور بومي با محيط‌هاي بازي تركيب شوند. (james,2022)
از ديگر ويژگي‌هاي متاورس مي‌توان به هويت ( تعريف خود با هركس، هرچيز يا هرنمادي) ، چنددستگاهي (امكان دسترسي به متاورس از هرنقطه يك ويژگي كليدي)، همه‌جانبه (بهره‌گيري از حواس پنجگانه يعني بينايي، شنوايي، لمس، بو و مزه )، كاركرد اقتصادي (داراي اقتصادي مستقل و پويا كه در آن كاربران مي‌توانند با ارزهاي ديجيتال كسب درآمد كنند)، جامعه- محور بودن (كاربران در متاورس تنها نيستند، بلكه در زمان واقعي توسط ديگران احاطه شده‌اند، تجربيات خود را به اشتراك گذاشته يا با يكديگر تعامل دارند)
چالش‌هاي تبليغات
به‌دليل معماري غيرمتمركز، جديد بودن مكانيزم‌هاي رابط‌ها، مبتني بودن بر رمزارزها، تبليغات در متاورس با چالش‌هايي نيز همراه خواهد بود به‌طوري كه دست‌كم در سال‌هاي آغازين، تبليغ‌كنندگان در متاورس با چالش‌هاي زير رويارو خواهند بود:
مرزهاي محو شده برندسازي: به‌دليل نامتمركز بودن متاورس، ممكن است شركت‌ها قادر به تحت‌كنترل داشتن تبليغات نباشند. به اين ترتيب، ممكن است يك كالاي مثلاً ورزشي متعلق به دو شركت رقيب، توسط يك اينفلوئنسر به‌طور همزمان تبليغ شود.
تكرار محصولات در دنياي واقعي: ممكن است مشتريان احتمالي، در واقعيت مجازي، با شخصي‌سازی بيش از حد (يا بيش شخصي‌سازی) مواجه شوند. (يك مثال درباره تفاوت شخصي‌سازي و بيش شخصي‌سازی: شخصي‌سازی، به دنبال ارائه محتواهاي بازاريابانه مرتبط‌تري به مشتري يا مشتري احتمالي در كانال ارتباطي ترجيحي آنهاست در صورتي كه در بيش شخصي‌سازی، حفظ يك مكالمه فرد به فرد با مشتري يا مشتري احتمالي در تمام كانال‌هاي ارتباطي مدنظر است. اما هنگامي كه برندها نتوانند يك تجربه را در دنياي فيزيكي ارائه كنند، تعامل با محصول عملاً به شكست منجر مي‌شود.
اشباع شدگي محتوا: در دنياي ديجتالي فعلي، شيوه‌هاي كنوني تبليغات كاملا فراگير شده‌اند. اگر همين‌ها دوباره در فضاي متاورس حاضر شوند، احساس اشباع‌شدگي از آنها ايجاد خواهد شد.
حريم خصوصي اطلاعاتي و مسائل اخلاقي: در متاورس، برندها مي‌توانند نسخه‌اي از هويت شما را در قالب آواتار سه بعدي ببينند. اما آيا تبليغ‌كنندگان، تبليغ‌ها را بر اساس ظاهر ديجيتالي افراد، ارسال نخواهند كرد؟ هنوز كسي به اين پرسش‌ها پاسخي نداده است. (Roy,2021)
فرصت‌هاي تبليغاتي متاورس
برخي بر اين اعتقادند كه متاورس يك فرصت بزرگ براي برندها، بازاريابان و تبليغ‌كنندگان فراهم مي‌كند و به‌نظر مي‌رسد ورود به اين حوزه با كمترين موانع صورت گيرد. فرصت‌هاي پيش روي تبليغ‌كنندگان در متاورس در اينجا منظور از فرصت‌ها، روش‌هايي است كه در متاورس براي تبليغ وجود دارد. اين امكانات و روش‌ها عبارتند از:
1. بيلبوردهاي واقعيت مجازي: نخستين اشكال تبليغات در متاورس، اغلب شامل بيلبوردهاي واقعيت مجازي خواهند بود. طراحي و قرار دادن آنها در اپليكيشن‌هاي موجود آسان است. براي مثال زماني كه در يك محيط كاري واقعيت مجازي هستيد، ممكن است نگاهي به بيرون از پنجره بياندازيد و بيلبوردي را ببينيد كه تنقلات مورد علاقه‌تان را تبليغ مي‌كند.
2. محتواي اسپانسر شده در فضاهاي اجتماعي: شكل بعدي تبليغ در متاورس، محتواي اسپانسر شده است كه مي‌توان آن را محتواي اختصاصي شركت يا فرد اسپانسر شده ناميد. چه در وب و چه در رسانه‌هاي اجتماعي، هم محتواهاي ارگانيك (تبليغ نشده) وجود دارند و هم محتواهاي تبليغ‌شده يا اسپانسرشده. در فضاهاي واقعيت مجازي نيز مي‌توان اين نوع تبليغ‌ها را ديد. اين امكان وجود دارد كه علاوه بر آنكه كاربران، خود از اين محتواها استفاده مي‌كنند، آنها را با افراد ديگر يا شبكه‌هاي ديگر به اشتراك بگذارند.
3. جاي‌گذاري محصول در بازي‌های واقعيت مجازي: product placement را در فارسي جاي‌گذاري محصول، گمارش محصول و در برخي موارد، تبليغات نامحسوس ترجمه كرده اند. در انگليسي براي اشاره به آن گاهي از عبارت embedded marketing يا بازاريابي جاسازي‌شده نيز استفاده مي‌كنند. جاي‌گذاري محصول، يك روش بازاريابي يا تبليغاتي است كه يك محصول را در يك محصول ديگر تبليغ مي‌كند (مانند يك برند پوشاك در يك فيلم سينمايي).
هرچه بازي‌های بيشتري براي متاورس ساخته مي‌شود، استفاده از اين روش تبليغات نيز رواج بيشتري مي‌يابد. اين راهبرد، پيشتر در بازي پوكمون گو، جايي كه مكان‌هاي اسپانسرشده به نمايش درمي‌آمدند، استفاده شده است.
4. نسل جديد اينفلوئنسرها: متاورس مي‌توان يك فناوري جذاب نوين موسوم به انسان‌هاي ديجيتالي را براي نخستين بار معرفي كند. انسان‌هاي ديجيتالي، ربات‌هاي انسان‌نماي سه بعدي مجهز به هوش مصنوعي هستند. برندها مي‌توانند در آينده اينفلوئنسرهاي ديجيتالي مخصوص خودشان را طراحي كرده و از آنها براي تبليغ محصولات و خدمات خود استفاده كنند.
5. تبليغات همسان سه بعدي: نويدبخش‌ترين روش تبليغ براي تبليغ‌كنندگان و بازاريابان در متاورس، تبليغات فضاي مجازي همسان است. تبليغات همسان، تبليغاتي هستند كه با ساختار و محتواي كلي محل تبليغ (وبسايت، صفحه اجتماعي، و غيره) هم سنخ بوده و كاربران متوجه تبليغ بودن آنها نمي‌شوند. به‌طور مثال ممكن است تحت عنوان «محتواي پيشنهادي»، «مقاله پيشنهادي روز» و غيره در برابر كاربر قرار داده شود اما كاربر به دليل هم‌سنخ بودن موضوع و محتواي آن با كليت وبسايت، متوجه تبليغ بودن آن نشود. مدل درآمدي آنها نيز مبتني بر پرداخت به ازاي كليك است. يك مثال خوب در اين زمينه، نايتلند در يك پلتفرم واقعيت مجازي بازي و يك فضاي متاورسي به نام روبلاكس است. نايتلند به كاربر امكان مي‌دهد كه در فضاي بازي، انواع مختلف كفش‌ها و لوازم و اسباب جانبي آن را امتحان كند. (Roy,2021)
– ابزارها و قدرت مانور براي ارائه تبليغات در محيط‌هاي متاورسي بيشتر خواهد بود.
– آواتارهاي شركتي مي‌توانند براي تبديل شدن به اينفلوئنسر مجازي آموزش ديده و برنامه‌ريزی شوند.
– بنابراين به ياري آنها پيام برند شما شفاف بوده و براي مخاطب مجاب‌كننده و گيرا خواهد بود. (Khatib,2021)
جمع‌بندي
• آينده نزديكتر از آن است كه تصور مي‌كنيم، آينده را «اكنون» بدانيم.
• متاورس در حال تحقق است، با باور به تحقق آن و نيز اعتقاد به انقلاب جديد ناشي از همگرايي‌هاي فناوري‌هاي مختلف، در اين خصوص برنامه‌ريزی و سرمايه‌گذاري كنيم و كسب آمادگي نماييم.
• شناخت فرصت‌ها و تهديدهاي متاورس يك ضرورت است.
• بايد آموزش‌هاي لازم در اين خصوص را فراگرفت و مهارت‌هاي خود و مجموعه‌هاي تحت مديريت‌مان را ارتقا دهيم.
• در همين مسير بهره‌گيري از پتانسيل‌ها و ظرفيت‌هاي متاورس از بعد ارتباطي، تبليغي، خبري، اطلاع‌رساني، فرهنگ‌سازي و… ضروري است.
• واحدي را در روابط‌عمومي به تحقيق و توسعه روابط‌عمومي و رصد آخرين تحولات اين حوزه اختصاص دهيم و به فعاليت‌هاي مطالعاتي و آينده‌پژوهانه اقدام كنيم.
• به سمت روابط‌عمومي متاورس حركت كنيم و از اولين گام‌ها يعني توليد محتوا در قالب واقعيت‌هاي افزوده و مجازي و… غافل نمانيم.
• انفعال در برابر تحولات فناورانه، غافلگيركننده و پرهزينه و گاه غيرقابل جبران خواهند بود.
• همچون برخي كشورها با نگراني‌هاي مختلف نسبت به متاورس به دنبال طراحي نسخه‌اي پاكيزه و اخلاقي از متاورس باشيم. (نمونه چين)
و در نهايت، برداشتن گام‌هاي جدي از سوي سازمان‌هاي متولي در حوزه توسعه و ارتقاي اينترنت، اينترنت اشيا كه ضروري است.
آموزش استانداردهای روابط‌عمومی دانش، روش و اخلاق حرفه‌ای
دکتر حسینعلی افخمی
مدیرگروه روابط‌عمومی دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی
پیش از تعریف و بسط استانداردهای موردنظر در حوزه روابط‌عمومی لازم است تا تحولات روابط‌عمومی در طی یک قرن اخیر را مرور کرد.
دوره اول از 1920 تا 1340 با عنوان دوره تبلیغات و افکارعمومی، دوره دوم از 1941 الی 1980 با عنوان هویت و آموزش، دوره سوم از 1981تا سال2000 با عنوان حرفه‌ای و مدیریتی شدن و دوره چهار از 2001 تاکنون با عنوان ارتباطات راهبردی تقسیم‌بندی شده است که هر دوره به فراخور مقتضیات و شرایط، ویژگی‌های خاص خود را دارد.
در تحولات دوره اول که از 1920 الی 1940 را دربرمی‌گیرد، روابط‌عمومی در نقش کارگزار مطبوعاتی ظاهر می‌شود و بر شناخت افکارعمومی با بهره‌گیری از تبلیغات متمرکز است. در دوره اول، روابط‌عمومی با تاکید بر تبلیغات و افکار عمومی در آثار ادوارد برنیز از جمله کتاب تبلور افکار عمومی (1923)، تبلیغات (1928) والتر لیپمن و کتاب افکارعمومی ( 1922 ) آیوی لی، کتاب پابیلیستی (1925) هارولد لاسول، کتاب تبلیغات در جنگ جهانی اول (1927) ویلیام دوب و کتاب تبلیغات فنون روان شناسی (1935) تبلور می‌یابد.
شناخت افکارعمومی در این دوره و اثرگذاری بر نظام سیاسی از ویژگی‌های این دوره است که تحول مفهومی در حوزه روابط‌عمومی و یکسان‌سازی مفاهیم استانداردها را به همراه دارد.
در تحولات روابط‌عمومی در دوره دوم که از سال 1941 آغاز تا سال 1980 ادامه دارد، روابط‌عمومی در جستجوی هویت است. بروز مسایل اجتماعی ناشی از جنگ جهانی دوم نظیر افسردگی به طرح مفاهیمی مانند رفتار جمعی، جنبش‌های اجتماعی و کنش اجتماعی منجر شد. دوران طلایی فعالیت روزنامه‌نگاران باتجربه در دفاتر روابط‌عمومی و پایه‌گذاری آموزش دانشگاهی روابط‌عمومی در سه مقطع و شکل‌گیری تشکل‌های حرفه‌ای برای آموزش و پژوهش از دیگر تحولات این دوره محسوب می‌شود.
روابط‌عمومی‌ها برای مقابله با افسردگی اجتماعی ناشی از جنگ، به رویکردهای اطلاع‌رسانی و سرگرمی روی آوردند. اطلاع‌رسانی بخشی از مفهوم روابط‌عمومی است و در زمره نقش‌های ذاتی آن است و اصلا قابل قبول نیست که اطلاع‌رسانی را جدای از روابط‌عمومی در نظر گرفت.
در دوره دوم، جامعه نیازمند نشاط بود تا از خمودگی‌های پس از جنگ خارج شود. روابط‌عمومی هرگز نمی‌تواند افکارعمومی را هدایت کند، تلقی اشتباه است اگر گمان کنیم روابط‌عمومی می‌تواند این کار را انجام دهد بلکه می‌توان گفت روابط‌عمومی اثرگذار بر افکارعمومی می‌تواند باشد. در این دوره روزنامه‌نگاران با روابط‌عمومی ارتباط نزدیک‌تری دارند و برخلاف دوره قبل که در تضاد بودند، تعاملات رو به رشدی داشتند و برای رشد و تقویت هر دو حوزه لازم بود این اتفاق رخ بدهد و اما هویت حرفه‌ای روابط‌عمومی مورد تاکید قرار گرفت.
از مهمترین آثار و کتاب‌های علمی این دوره می‌توان به کتاب روابط‌عمومی بر سر چهار راه نوشته الکس هارلو (1944) دستنامه روابط‌عمومی نوشته فیلیپ لزلی (1950) روابط‌عمومی و دموکراسی آمریکا نوشته جی پیلوت(1951) روابط‌عمومی موثر نوشته اسکات کاتلیپ (1952) اقناع‌گران نهان نوشته وینسنت پاکارد (1971) و گزارش طلایی 2 درباره وضعیت آموزش روابط‌عمومی در جهان تهیه شده توسط ایپرا (1976) اشاره کرد.
تحولات روابط‌عمومی در دوره سوم از 1981 الی 2000 رخ داد که در این دوره شاهد رشد نشریات تخصصی روابط‌عمومی، پایه‌گذاری نشریات علمی پژوهشی با رویکرد مدیریتی، توجه به نقش راهبردی روابط‌عمومی و ارتقای جایگاه به مدیریت راهبردی و تمرکز بر نقش کارکردی روابط‌عمومی در سازمان‌ها هستیم.
روابط‌عمومی حرفه‌ای و مدیریتی شدن آن از وجوه بارز این دوره است. دوره‌ای که نظریه‌های روابط‌عمومی مطرح می‌شود و از رقیبانی چون تبلیغات جلو می‌افتد. در این دوره هویت جدید روابط‌عمومی و قرار گرفتن در کنار مدیریت سازمان مورد توجه و تاکید قرار می‌گیرد. روابط‌عمومی در سه قالب سازمان‌های دولتی، مردم‌نهاد و بخش خصوصی وارد میدان می‌شود. رشد نشریات تخصصی و مطرح شدن عناوینی همچون روابط‌عمومی و مدیریت ارتباطات بروز و ظهور می‌کند.
از مهمترین آثار علمی این دوره می‌توان به کتاب مدیریت روابط‌عمومی نوشته گرونیگ و هانت (1948)، نظریه‌های روابط‌عمومی اثر کارل بوتان(1989) نظریه تعالی در روابط‌عمومی و مدیریت ارتباطات اثر جیمز گرونیگ (1992) و کتاب روابط‌عمومی راهبردی نوشته نورمن هارت (1994) نام برد.
تحولات روابط‌عمومی در دوره چهارم که از سال 2000 آغاز و تاکنون ادامه یافته است به دوره بحران هویت و ظهور ارتباطات راهبردی بازمی‌گردد. رویکرد انتقادی و پسامدرن به روابط‌عمومی، تغییر در عنوان از گرایش مدیریت ارتباطات راهبردی، توجه سه رویکرد کارکردی، تفسیری و انتقادی در مطالعات روابط‌عمومی و انتشار فصلنامه بین‌المللی ارتباطات راهبردی از مهمترین شاخصه‌های دوره چهارم تحولات روابط‌عمومی است.
در این دوره است که به روابط‌عمومی انتقاداتی وارد می‌شود. موضوع دوسویه بودن ارتباط بعنوان یک آرمان مطرح می‌شود که خود طرح این مسئله ناشی از فقدان دوسویه بودن ارتباط و درحقیقت نوعی انتقاد به‌شمار می‌رود. دوره‌ای است که علم بلاغت و ادبیات و تاریخ و مطالعات بیشتر در سایر حوزه‌ها بهعنوان نیازهای جدید روابط‌عمومی مطرح و وارد حوزه روابط‌عمومی می‌شود. موضوع استانداردها به شکل جدی‌تری مطرح می‌شود و تعالی در ارتباطات راهبردی و فاصله گرفتن از روابط‌عمومی از روزنامه‌نگاری از دیگر ویژگی‌های این دوره است.
رویکرد به استانداردهای روابط‌عمومی از دوره سوم آغاز شد و افرادی نظیر گرونیگ، کرتین، واتسون، زفراس و مک نامارا در زمره اندیشمندانی هستند که ابعاد آموزش، پژوهش؛ دانش و حرفه‌گرایی را در روابط‌عمومی مورد توجه قرار می‌دهند.
استانداردها و رویکرد ارتباطات استراتژیک به روابط‌عمومی ضرورت یافته است. استاندارد که به معنای قاعده، معیار و مقیاس است در تعریف سازمان بین‌المللی استادارد به معنای مدرکی دربرگیرنده قواعد، راهنمایی‌ها و ویژگی‌هایی برای فعالیت‌ها با نتایج آنهاست که برای استفاده عمومی و مکرر از طریق هم‌رایی فراهم و از طریق سازمانی شناخته شده تصویب شده است.
انواع استاندارد شامل ملی، منطقه‌ای، بین‌المللی، تشویقی یا اجباری، قانونی یا عملی فرایندی یا پیامدی، فنی یا غیرفنی است که پرسش‌های اساسی چه فعالیتی را و چرا انجام می‌دهیم (چشم‌انداز) چه فعالیتی را و چگونه انجام می‌دهیم (ماموریت ) به کجا می‌رویم و چه چیزی را به‌دست می‌آوریم (هدف) با تخصیص چه منابعی به هدف می‌رسیم (اولویت‌ها) را پاسخ می‌دهد.
استاندارد و آموزش
در گزارش طلایی 2،4،7 و 12 ایپرا در سال‌های 1974تا 1977 بر استانداردهای آموزش روابط‌عمومی تاکید دارد. توجه به نقش آموزش حرفه‌ای و دانشگاهی و رسیدن به یک استاندارد ملی و بین‌المللی در مراکز آموزشی و انجمن‌های علمی و حرفه‌ای در دوره سوم و چهارم ادامه یافته است.
استاندارد و دانش ارتباطات
ایپرا در گزارش طلایی 5، 9 و 13 خود بر استانداردهای دانش روابط‌عمومی طی سال‌های 1985 تا 2000 تاکید کرد. تکیه بر دانش ارتباطات و سپس به مدیریت و کاربرد آن در روابط‌عمومی در آثار گرونیگ (1992) هارت (1994) تینچ و زفراس (2014) مشاهده می‌شود.
استاندارد و پژوهش
ایپرا در گزارش‌های طلایی 3،10 و 11 به استانداردهای روش پژوهش و ارزشیابی در روابط‌عمومی طی سال‌های 1979الی 1994 تاکید دارد.
توجه به نقش پژوهش در روابط‌عمومی با مطالعه جان پاولینک آغاز شد. سپس با آثار واتسون (2007) و استاک (2014) ادامه یافت.
استاندارد و اخلاق حرفه‌ای
گزارش طلایی 2، 4، 7 و 12 ایپرا به استانداردهای آموزش روابط‌عمومی طی سال‌های 1976 الی 1997 تاکید کرده است و اخلاق یکی از سه رکن اساسی حرفه‌ای شدن است و بر ارزش‌هایی دلالت دارد که در کنار دو رکن دیگر یعنی مهارت و دانش قرار می‌گیرد.
12 فعالیت روابط‌عمومی با رویه‌های استاندارد شامل: انتشارات ادواری، انتشارات غیر ادواری، تبلیغات/ آگهی، ارتباط با رسانه‌ها، بازدیدهای داخلی، رویدادهای ویژه، نمایشگاه و ترویج، آرشیو و کتابخانه، امور مشتریان، ارتباطات بحران، مسئولیت اجتماعی و رایزنی (لابیگری) شکل می‌گیرد.
استانداردسازی فعالیت‌های روابط‌عمومی در چهار بعد آموزش، پژوهش، دانش و مهارت‌ها و اخلاق حرفه‌ای آغاز شده است. بیش از 10 فعالیت عملی در روابط‌عمومی قابلیت استانداردسازی دارد. بخشی از استانداردهای روابط‌عمومی نیاز به استانداردهایی خارج از حرفه دارد مانند استانداردهای رسانه‌ها که بدون آن استانداردسازی در زمینه ارتباط با رسانه‌ها غیرعملی خواهد بود زیرا استانداردها تابعی از رویکرد ارتباطات استراتژیک است.
استانداردهای پژوهش و سنجش روابط‌عمومی
پروفسور فرانک اویت رئیس و مدیرعامل سابق موسسه روابط‌عمومی
می‌خواهم چند دقیقه‌ای درباره استانداردها و معیارهای سنجش در روابط‌عمومی صحبت کنم. اینکه چرا به آنها نیاز داریم و چطور آنها را گسترش می‌دهیم و اینکه شما چطور می‌توانید در این زمینه مشارکت کنید. ائتلافی وجود دارد که خیلی معروف نیست بنابراین جای تعجب نیست اگر اسم‌شان را نشنیده باشید؛ ائتلاف استانداردهای پژوهشی روابط‌عمومی. در سال 2012 برای تشکیل این مرکز 6 سازمان گرد هم آمدند؛ انجمن روابط‌عمومی آمریکا، شورای انجمن‌های روابط‌عمومی، انجمن بین‌المللی سنجش و ارزیابی ارتباطات، اتحاد جهانی روابط‌عمومی و مدیریت ارتباطات، مجمع استانداردهای سنجش رسانه‌های اجتماعی روابط‌عمومی و موسسه روابط‌عمومی. علت گردهم‌آمدن این سازمان‌ها این بود که هرکدام از آنها، از قبل، تکه‌ای از پازل در مورد استانداردهای پژوهش را در دست داشت و روی آن کار می‌کرد. با خود فکر کردیم همگی دور هم جمع شویم و پلتفرمی گسترده را تشکیل دهیم که بتوانیم حوزه‌های محتلف را بررسی کرده و منتشر کنیم.
نکته‌ای که در مورد استاندارد وجود دارد این است که می‌توانید ادعا کنید آنچه در دست دارید «استاندارد» است اما اگر مشتری‌هایی نداشته باشید که خدماتتان را بخرند یا محصولتان در بازار جایگاهی نداشته باشد و نیازی به آنها نباشد، بی‌فایده است. می‌توانید بگویید آن محصول استاندارد است اما واقعا فرقی ندارد چون کسی آن را نمی‌خرد.
بنابراین باید احساس نیاز به آن وجود داشته باشد که البته در این شرایط بهخصوص این نیاز حس می‌شود. باید مشتری‌هایی داشته باشید که از شما توقع دارند چنین استانداردهایی داشته باشید. در چند سال اخیر سعی کرده‌ایم بر فرآیندی کار کنیم که رسانه‌های سنتی، رسانه‌های اجتماعی، همه فرآیند ارتباطات از آگاهی تا خود رفتار و بازده سرمایه‌گذاری را با آن ارزیابی کنیم. البته ما پیشنهاد می‌کنیم فقط زمانی از اصطلاح «بازده سرمایه‌گذاری» استفاده کنید که واقعا می‌خواهید بگویید «می‌توانیم برای سرمایه‌گذاری و بازدهی آن ارزش مالی تعیین کنیم و واقعا مقدار بازدهی سرمایه‌گذاری را محاسبه کنیم».
اگر اینطور نباشد استفاده از این اصطلاح جلوی کسانیکه در مورد اصطلاحات مالی اطلاعات دارند، اعتبار چندانی ندارد. بنابراین به نقطه‌ای رسیده‌ایم که مشتریان ما می‌گویند چه استانداردهایی را از ما توقع دارند. اگر به وب‌سایت موسسه مراجعه کنید یا عبارت «ائتلاف استانداردهای پژوهشی روابط‌عمومی» را گوگل کنید می‌توانید به این استانداردها دست پیدا کنید.
در حال حاضر ما در جایگاهی هستیم که شرکت‌ها، آژانس‌ها، مسئولان توسعه و تحقیق، انجمن‌ها، دانشگاه‌هایی که به متخصصان روابط‌عمومی پژوهش آموزش می‌دهند را تشویق می‌کنیم به ما بپیوندند و به اجرای این استانداردها متعهد شوند.
تنها در چند هفته بیش از 40 گروه به ما ملحق شده‌اند که به این استانداردها متعهد هستند. هدف ما تا ماه سپتامبر حداقل 100 گروه است. فکر می‌کنیم با اقداماتی که انجام می‌دهیم حتما به این عدد می‌رسیم.
می‌خواهم در مورد هدف این استانداردها به شما بگویم. مثلا اگر امروزه شما رئیس دپارتمان ارتباطات شرکتی باشید و بخواهید شرکت‌ها در قسمت‌های مختلف جغرافیایی، واحدهای کسب‌وکار و کمپین‌ها و دوره‌های متفاوت را بررسی کنید می‌دانید که واقعا باید برای همه‌چیز یک تامین‌کننده خدمات واحد داشته باشید.
ممکن است افراد حتی برای ساده‌ترین اصطلاحات، تعاریف متفاوتی داشته باشند. ممکن است روش‌ها و جعبه سیاه‌های گوناگونی داشته باشید. ما نمی‌خواهیم جلوی نوآوری را بگیریم و با تعریف استانداردها مانع آن شویم. بلکه برعکس می‌‌خواهیم با رسیدن به تعریف مشترک از مفاهیم ساده، خلاقیت را به سطح بالاتری ببریم.
هدف این استانداردها این است. مجددا شما را تشویق می‌کنم که به آنها نگاهی بیاندازید و اگر تمایل داشتید سازمان خود را به انجام این استانداردها متعهد کنید.
معرفی چهره ماندگار روابط‌عمومی ایران
در آئین افتتاحیه هجدهمین کنفرانس بین‌المللی روابط‌عمومی ایران که روز چهارشنبه 4 اسفند 1400 برگزار شد از دکتر احمد یحیایی ایله‌ای به عنوان چهره ماندگار روابط‌عمومی ایران تجلیل شد.
احمد یحیایی ایله‌ای، دارای سی سال سابقه فعالیت حرفه‌ای در حوزه روابط‌عمومی است و در بیش از 100 سمینار ملی و بین‌المللی روابط‌عمومی طی 20 سال اخیر سخنرانی کرده است.
یحیایی ایله‌ای دانش‌آموخته دکتری تخصصی در رشته علوم ارتباطات است. از جمله دستاوردهای مهم علمی او می‌توان به تدریس بیش از هزار دوره و سمینار آموزشی برای مدیران و کارشناسان روابط‌عمومی طی 20 سال اخیر و تالیف شانزده جلد کتاب تخصصی در زمینه ارتباطات و روابط‌عمومی اشاره کرد.
تجلیل از برگزیدگان نخستین جشنواره ملی مردم‌داری
– محمود نکونام رییس اداره کل روابط‌عمومی بانک سپه (مدال ملی مدیریت روابط‌عمومی)
– مهدی نورعلی‌شاهی رییس مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (جایزه ویژه مطالعات ارتباطی و فرهنگی)
– دکتر وحید قربانی مدیر ارتباطات و حوزه ریاست شرکت نفت ایرانول (جایزه مدیریت تبلیغات)
– دکتر ناصرالدین اسلامی‌فرد مدیرکل روابط‌عمومی و امور بین‌الملل بیمه رازی (جایزه برنامه‌ریزی)
– مهندس صادق سکری مدیرکل روابط‌عمومی شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران (جایزه مدیریت انتشارات)
– مهندس منصور فخاران مشاور ریاست و مدیرکل روابط‌عمومی سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای کشور (مدیریت روابط رسانه‌ای)
– محمد محتاطی فعال روابط‌عمومی (مدال مدیر برتر ارتباط‌گر)
– وحید کاظم‌زاده قاضیجهانی مدیر روابط‌عمومی سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی (مدال ملی روابط‌عمومی سرآمد)
– مهندس شهرام وردک رییس روابط‌عمومی شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب (مدیریت رویداد – برگزاری موفق نمایشگاه تخصصی صنعت نفت کشور در اهواز)
این جشنواره با هدف ارتقای تصویر سازمانی روابط‌عمومی‌ها، فراهم نمودن فضای مناسب برای تبادل تجارب روابط‌عمومی‌ها، شناسایی و معرفی خلاقیت‌های حرفه‌ای روابط‌عمومی‌ها، ایجاد محیط علمی و آموزشی برای مدیران و کارشناسان روابط‌عمومی و بسترسازی برای توسعه فعالیت‌های تخصصی روابط‌عمومی‌های کشور در دو بخش “مدال‌های روابط‌عمومی‌ایران” و”جوایز ویژه روابط‌عمومی‌ایران” برگزار شد.
معرفی مقالات برتر
از بین 33 مقاله ارسالی، سه مقاله «مسئولیت‌های اجتماعی رسانه‌ها در مبارزه با کرونا»، نوشته: عباس خسروانی؛ «بررسی عوامل کلیدی موثر بر موفقیت مدیریت ارتباط با مشتری CRM در صنعت بانکداری»، نوشته: حمیدرضا عبدالملکی و اکرم محمدی‌نیکو و «روابط‌عمومی در متاورس: آنچه باید بدانیم»، نوشته: یحیی احمدی و مسعود کریم‌خانی برای انتشار در کتاب مجموعه مقالات کنفرانس پذیرفته شدند.
رونمایی کتاب «استانداردهای جهانی و حرفه‌ای روابط‌عمومی»
در بخش دیگری از مراسم، جلد اول کتاب «استانداردهای جهانی و حرفه‌ای روابط‌عمومی» نوشته جمعی از نویسندگان، با همکاری مشترک انجمن متخصصان روابط‌عمومی و موسسه کارگزار روابط‌عمومی که از سوی انتشارات کارگزار روابط‌عمومی منتشر گردید، در آیین افتتاحیه “هجدهمین کنفرانس بین‌المللی روابط‌عمومی ایران” و “نخستین جشنواره مردم‌داری ایران” رونمایی شد.
این کتاب که به‌اهتمام مهدی باقریان و زهرا بابازاده‌گان منتشر شد، به محققان و متخصصان روابط‌عمومی کمک می‌کند تا ابعاد گوناگون استانداردهای روابط‌عمومی را به خوبی درک کرده و دریابند استانداردها کمک می‌کنند تا اطمینان حاصل شود که هر متخصص روابط‌عمومی با پیروی از مجموعه‌ای خاص از قوانین و فرآیندها، وظایف خود را به‌خوبی انجام می‌دهد.
این کتاب شامل شش مقاله علمی و پژوهشی به نام‌های «استانداردهای روابط‌عمومی: دستور کار تحقیقاتی» تالیف مهدی باقریان مدیرعامل موسسه کارگزار روابط‌عمومی، «بررسی تلاش‌ها برای تدوین استانداردهایی برای روابط‌عمومی: یک تحلیل مقایسه‌ای از چهار ابتکار اصلی در زمینه سنجش و ارزیابی» تالیف الکساندر بومان، جیم مک نامارا، آنسگار زرفاس، «استانداردهایی برای روابط‌عمومی حرفه‌ای» تالیف جک بارلیک، جرزی اولدژکی، کریستینا وویجیک، اوا هوپ، «راهنمای مسئولان ارتباطات برای تحقیق، تحلیل و ارزیابی» تالیف مارک وینر، کاگنیتو اینسایتس، «استانداردهای سنجش و ارزیابی روابط‌عمومی» برگرفته از کتاب PR Pundit و «استانداردسازی روابط‌عمومی آنلاین امری ضروری است» تالیف لی هونگ ژین، ما ژینگ، دوان وی هی است.
انتشار پنجاه و هشتادمین شماره فصلنامه “کارگزار روابط‌عمومی”
همزمان با برگزاری کنفرانس، پنجاه و نهمین شماره فصلنامه “کارگزار روابط‌عمومی” ویژه زمستان با دو پرونده “روابط‌عمومی متاورس” و “استانداردهای روابط‌عمومی” به‌صورت تمام‌رنگی با کاغذ گلاسه به سردبیری مهدی باقریان منتشر شد.
روابط‌عمومی متاورس، تبلیغات در متاورس: موضوع تحقیق، بازاریابی در متاورس: آینده موتورهای جستجو، رسانه‌های اجتماعی و روابط‌عمومی، در آستانه ورود به فراجهان، استانداردهای روابط‌عمومی، چرا به استانداردها نیاز داریم؟، اهمیت تعیین استاندارد در روابط‌عمومی، استانداردهای تحقیقات روابط‌عمومی، استانداردسازی روابط‌عمومی آنلاین، انقلاب پارادایمی روابط‌عمومی در عصر هوش مصنوعی، ارتباطات استراتژیک در آسیا، گزارش برگزاری شانزدهمین جشنواره ملی انتشارات روابط‌عمومی و معرفی 4 کتاب جدید روابط‌عمومی، عنوان‌های مطالب و مقالاتی است که در این شماره از فصلنامه به چاپ رسیده است.
از آنجایی که به دلیل همه‌گیری، امکان ارائه بقیه سخنرانی‌‌ها فراهم نشد ویدئوی سخنرانان از جمله پروفسور جیمز گرونیگ پدر روابط‌عمومی مدرن در اختیار افراد ثبت‌نامی قرار خواهد گرفت.
