انتشارات کارگزار روابط عمومی

عنوان کتاب: روابط‌عمومی متاورس
(مجموعه مقالات هجدهمین کنفرانس بین‌المللی روابط‌عمومی ایران)
به‌اهتمام: حسن بشیر- مهدی باقریان
ویرایش: زهرا بابازاده‌‏گان
با مشارکت: روابط‌عمومی سازمان منطقه آزاد تجاری- صنعتی قشم
حروفچین و صفحه‌آرا: غلامحسن بابازاده‌گان
انتشارات: کارگزار روابط‌عمومی‌‌
تعداد صفحات: 214ص
مرکز پخش: ستارخان- نبش باقرخان- پ 131- واحد4
تلفن پخش: 09121938419- 66943670
وب سایت:  www.shara.ir- www.kpri.ir
پست الکترونیک: info@shara.ir-kargozar80@yahoo.cominfo@kpri.ir

فهرست تفضیلی

مقدمه

مقاله اول: متاورس چیست؟ چرا باید آن را بسازیم؟ چه کسی آن را خواهد ساخت؟/ نویسنده: مهدی رضائیان
مقدمه
متاورس چیست؟
ویژگی‌های اساسی متاورس چیست؟
ویژگی «حضور» در متاورس چیست؟
ویژگی «تعامل» در متاورس چیست؟
ویژگی استانداردسازی در متاورس چیست؟
فلسفه ایجاد متاورس
ترکیب دنیای مجازی و واقعی در متاورس
تکنولوژی‌های درگیر در متاورس
واقعیت افزوده در متاورس چیست؟
واقعیت مجازی در متاورس چیست؟
تفاوت‌ واقعیت افزوده و واقعیت مجازی چیست؟
هوش مصنوعی در متاورس چیست؟
تکنولوژی بلاک‌چین در متاورس چیست؟
نقش اصلی بلاک‌چین در متاورس
کدام شرکت‌ها بر روی ایجاد متاورس کار می‌کنند؟
روبلوکس
مایکروسافت
اپل
اِنویدیا
متا (فیس‌بوک)
آمازون
والت‌دیزنی
اسنپ
کاربردهای متاورس چیست؟
کاربرد متاورس در صنعت بازی
تجارت در متاورس چیست؟
برگزاری جلسات همکاری در متاورس
شبکه‌های اجتماعی متاورس چیست؟
کاربرد متاورس در مشاوری املاک
کاربرد متاورس در صنعت گردشگری
صنعت خودرو و متاورس
تاثیر متاورس در صنعت آموزش
ورزش در متاورس چیست؟
پخش موسیقی زنده در متاورس
متا چیست؟
ارتباط ارز دیجیتال با متاورس چیست؟
نتیجه‌گیری

مقاله دوم: روابط‌عمومی متاورس: وضعیت فعلی و آینده ممکن‌ها/ مهدی باقریان، رئیس انجمن متخصصان روابط‌عمومی
1. چکیده
2. مقدمه
3. خاستگاه و تبیین متاورس
3-1- افسانه
3-1-1- بازیکن شماره یک آماده
3-1-2- سقوط برف، 1992
3-2- واژه متاورس
3-3- معنای متاورس
3-4- متاورس در تئوری
3-4-1- متاورس به‌عنوان یک محصول یا خدمت
3-4-2- متاورس به‌عنوان یک مکان
3-4-3- متاورس به‌عنوان یک لحظه
3-5- تعریفی بهتر از متاورس
4. انواع متاورس
5. ارکان و فناوری‌های کلیدی برای توسعه متاورس
5-1- واقعیت مجازی
5-2- واقعیت افزوده- تکنولوژی اصلی مورداستفاده در متاورس
5-3- واقعیت ترکیبی
5-4- تکنولوژی بلاک‌چین: بلاک‌چین، DNA متاورس
5-5- تکنولوژی تعامل مغز و کامپیوتر در خدمت هدایت هر چه ‌بهتر دنیای متاورس
5-6- زیرساخت‌های اینترنت- متاورس یک زیرساخت است
5-7- وب 3- نسل بعدی تکنولوژی اینترنت
5-8- پردازشگرهای وسایل همراه
5-9- تکنولوژی اینترنت اشیا در متاورس
5-10- مدل‌سازی سه‌بعدی
5-11- محاسبات لبه‌ای
5-12- فناوری جی5
5-13- بازی‌های ویدیویی
6. ویژگی‌های متاورس
7. کاربردهای متاورس
7-1- متاورس آموزشی
7-2- متاورس سرگرمی
7-3- متاورس موسیقی
7-4- متاورس رویداد
7-5- متاورس خرید
8. نقدها و نگرانی‌ها
9. متاورس: آفرینش ارزش‌های جدید در روابط‌عمومی
9-1- ایجاد یک برند صرفا متاورسی
9-2- نمونه‌گذاری محصولات بدون نیاز به مراجعه فیزیکی
9-3- هماهنگ بودن با آنچه در دنیای واقعی اتفاق می‌افتد
9-4- بازی‌سازی
9-5- جایگزین کردن نفوذ مجازی به ‌جای نفوذ انسانی
9-6- آزادسازی قدرت جمعی جامعه
10. کاربردهای متاورس در روابط‌عمومی
الف) استراتژی‌های مناسب حرفه‌ای‌های روابط‌عمومی
ب) شبیه‌سازی یا بازی‌سازی کسب‌وکار
ج) تمرکز نمانام‌ها به‌جای ارتباطات بر روی فناوری‌های جدید
د) سازگاری‌های زودهنگام با هدف مقابله با هزینه‌های بالای ورود
11. نتیجه‌گیری

مقاله سوم: متاورس: تکامل یک پلتفرم دیجیتال جهانی/ گلوبال پابلیکیشن
مقدمه
متاورس چیست؟
ویژگی‌های متاورس کدم‌اند؟
چرا متاورس با اینترنت متفاوت خواهد بود؟
مسائل حقوقی بالقوه متاورس کدامند؟
دیتا
مشارکت‌کنندگان تشنه متاورس
چه کسی مسئول اجرای قوانین حفاظت از دیتا در متاورس خواهد بود؟
دیتای بیومتریک
اخذ موافقت برای بازاریابی
کودکان
به اشتراک گذاشتن دیتا
صادرات دیتا و محلی سازی آن
کفایت
مسئولیت‌ها در قبال نقض قوانین دیتا و حملات سایبری
مدل‌های غیرمتمرکز و توزیع‌شده
قانون رقابت
مقررات رسانه‌های اجتماعی
مقررات رسانه‌های اجتماعی: مطالعات موردی BigTech
حقوق مالکیت معنوی
اقدامات و تمهیدات قانونی اروپا
پلتفرمی برای مقررات تجاری
قانون سرویس‌های دیجیتال
قانون سرویس‌های دیجیتال شامل چه چیزهایی است؟
قانون بازارهای دیجیتال
سرویس‌های هسته‌ای پلتفرم بر اساس DMA کدم‌اند؟

مقررات پیشنهادی اتحادیه در مورد هوش مصنوعی

سایر مسائل

مقاله چهارم: بررسی اثرگذاری متاورس بر روابط اجتماعی و روابط‌عمومی الکترونیک کشورهای در حال توسعه/ جواد صالحی آرتیمانی دکترای تخصصی مهندسی شیمی، مدیرکل دفتر ارتباطات، اطلاع‌رسانی و امور بین‌الملل، شرکت شهر فرودگاهی امام خمینی(ره)، تهران؛ مسعود نوری دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات اروپا، دانشگاه تهران
چکیده

1- مقدمه
2- روش پژوهش
3- بیان مساله
3-1- متاورس
3-2- روابط‌عمومی الکترونیک
3-3- فناوری‌های جدید و تحول پژوهش در چشم‌اندازهای آینده
3-4- پذیرش و عدم پذیرش متاورس توسط مردم
4- نتیجه‌گیری

مقاله پنجم: روابط‌عمومی در متاورس: آنچه باید بدانیم/ یحیی احمدی، کارشناس روابط‌عمومی، دانشگاه علوم پزشکی همدان. مسعود کریم‌خانی، کارشناس روابط بین‌الملل، دانشگاه علوم پزشکی همدان
چکیده
مقدمه
متاورس
ویژگی‌های متاورس
روابط‌عمومی در متاورس
عناصر روابط‌عمومی در متاورس
معنای متاورس برای روابط‌عمومی
نتیجه‌گیری

مقاله ششم: تبلیغات در متاورس/ جویونگ کیم، دپارتمان تبلیغات و روابط‌عمومی، دانشکده روزنامه‌نگاری و ارتباطات جمعی، دانشگاه جورجیا
مقدمه
تبلیغات تعاملی در متاورس

پیوست‌ها
پیوست اول: گزارش کامل برگزاری اولین کنفرانس ویدئویی روابط‌عمومی ایران
پیوست دوم: گزارش کامل برگزاری هجدهمین کنفرانس بین‌المللی روابط‌عمومی ایران

مقدمه

تحولات فضای مجازی به سرعت در حال انجام است. این فضا در حال تبدیل شدن به یک واقعیت در کنار دنیای واقعی است. در حقیقت، دیوارها بین فضای واقعی و فضای مجازی در حال فروریختن هستند. تصور در مورد فضای مجازی و کارکردهای آن تبدیل به یک واقعیت جدی شده است و کسانیکه توانسته‌اند از حالت تصور خارج و در این رابطه وارد فضا واقعیت مجازی شوند، در آینده نه چندان دور برندگان این فضا خواهند بود.

یکی از مهمترین تحولات اخیر در فضای مجازی، ظهور واژه «متاورس» است که اگرچه واژه جدیدی در این زمینه نیست و می‌توان گفت بر سر زبان بودن آن حداقل از سی سال پیش بوده است، اما با گسترش تکنولوژی‌های مربوط به فضای مجازی و افزایش سرعت اینترنت در سطح جهانی، به یکی از برجسته‌ترین و مطرح‌ترین واژه تبدیل شده است.

برای اولین بار واژه «متاورس» در یک رمان علمی- تخیلی با عنوان «Snow Crash» (سقوط برف) مطرح گردید که در سال 1992 توسط نیل استیونسن نوشته شد که در کمتر از سه دهه، به یکی از روندها و نقاط عطف حوزه فناوری-های جدید تبدیل شده و از سیلیکون ولی و غول¬های صنعت فناوری گرفته تا حوزه-های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، حقوقی و … را درگیر کرده است.

واژه متاورس از دو واژه «meta» به معنای «فراتر» یا «فرا» و «universe» به معنای «جهان» تشکیل شده است. بنابراین متاورس، در حقیقت، به معنای «فراجهان» یا «فراجهانی» است.

این فضای فراجهانی، فضای مجازی را به شدت بیش از دنیای واقعی گسترش داده است که حتی برای خیلی از افراد قابل تصور نیست. امکانات این فضا، اگرچه در یک فضای مجازی وجود دارند، اما در حال تبدیل شدن به یک «واقعیت محض» هستند. خرید و فروش‌های انجام گرفته در این فضا، نشان‌دهنده سرعت «واقعی شدن» این فضا در جهان امروزین است.

در سال 2021 میلادی واژه «متاورس» به داغ‌ترین و پرکاربردترین واژه فناوری جهان تبدیل شد به گونه‌ای که جستجوی اینترنتی گوگل در همان سال نشان می‌دهد که مطرح شدن این واژه از همان آغاز سال 2021 بود که شرکت «رابلاکس» در دهم مارس عمومی شد. همچنین زمانی که ینست یانگ مدیرعامل شرکت «Nvidia» در ماه آوریل اعلام کرد که این شرکت در حال ایجاد یک متاورس است. مهمتر از آن، اعلام کردن مارک زاکربرگ مدیرعامل فیس بوک در 28 اکتبر همان سال بود که نام شرکت فیس بوک را به «Meta» تغییر داد و نشان واره شرکت و نام اختصاری آن در بازار سهام را به «MVRS» تغییر داد.

سایت معروف «ویکی پدیا»، متاورس را مجموعه‌ای از تمام جهان‌های مجازی، واقعیت افزوده و اینترنت تعریف کرده است و این به معنای آن است که ما با یک پدیده جدیدی از فضای مجازی روبرو هستیم که از تکنولوژی اینترنت فراتر است، اگرچه از اینترنت به مثابه بستر فعالیت استفاده می‌کند.

در حقیقت، متاورس یک فضای مجازی جمعی و اشتراکی است که به واسطه همگرایی و گسترش واقعیت‌های فیزیکی و ترکیب شدن آن با واقعیت مجازی به‌وجود می‌آید و در آن عناصر دنیاهای واقعی، واقعیت افزوده و اینترنت با هم ترکیب شده‌اند.

این ترکیب جدید، فضای جدیدی را ساخته است که بطور کلی نه تنها وضعیت تجارت و فعالیت‌های اقتصادی جهان را تغییر داده است، بلکه رابطه انسان با فضای مجازی را تحت‌الشعاع قرار داده است.

در فضای متاورس هر فرد می‌تواند یک «آواتار» داشته باشد. این فضا یک تجربه سه‌بعدی شبیه به همان چیزی است که در بازی‌های ویدیویی و جستجو در فضای مجازی آن را تجربه کرده‌ایم.

متاورس را می‌توان از جنس «فناوری‌های تغییر روندی» به‌شمار آورد که به تدریج در حال بلعیدن تمام زندگی انسان است. انسان در این فضای چند بعدی ذهنیت‌های تاریخی خود را به عینیت تبدیل می‌کند. گویی در این فضا، همه آرمان‌های انسانی که روزی قابل دسترسی نبودند می‌توانند به یک واقعیت تبدیل شده و در دسترس انسان قرار می‌گیرند. در اینجا است که تخیل در مسیر واقعیت قرار می‌گیرد و از خصلت واقع‌گرایی برخوردار می‌شود.

روابط‌عمومی‌ها در این فضای جدید می‌توانند بهترین کارکرد را داشته باشند. اگر فضای تک‌بعدی اینترنت در سال‌های گذشته نمی‌توانست، همه واقعیت‌های سازمان را برای دیگران منعکس کند، امروزه با متاورس می‌توان این آرزو را محقق ساخت و سازمان را از جنبه‌های گوناگون به شکل زنده‌تر و ملموس‌تر به دیگران معرفی نمود.

این تحول، فضای جدیدی را برای روابط‌عمومی‌ها ایجاد کرده است که باید بخوبی آن را بشناسند و سپس از آن به شکل مناسب بهره‌برداری کنند.

شاید بتوان گفت یکی از مهمترین ویژگی‌های متاورس قدرت افزون‌تر آن در «تبلیغات» نسبت به همه فضاهای دیگر واقعی و مجازی است. برای اینکه روابط‌عمومی‌ها در این زمینه موفق باشند باید به دو مساله توجه جدی داشته باشند:

1- مفهوم‌سازی موقعیت و شرایط تبلیغات با فهم دقیق متاورس و امکانات آن برای شفاف‌سازی، واقعیت‌محوری و صداقت مبنایی است. بدون شفافیت، انعکاس واقعیت و صداقت در ترسیم این واقعیت نمی‌توان وارد فضای متاورس شد.

2- شناخت دقیق چارچوب‌های روش شناختی از دیدگاه مصرف‌کنندگان و نگرش آنان نسبت به تجربه تبلیغاتی در فضای جدید متاورس است. این شناخت، به معنای تحول از روش‌های ضمنی به روش‌های واقعی‌تر در ارزیابی دیدگاه‌های دیگران است.

روابط‌عمومی‌ها در این زمینه نیازمند تحول در دیدگاه، روش، ارزیابی و رابطه میان سازمان و مشتریان، مصرف‌کنندگان و کاربران است. روابط‌عمومی‌هایی که نتوانند این تحول را در خود ایجاد کنند، در دنیای آینده جایی یا جایگاهی برای خود نخواهند داشت.
هجدهمین کنفرانس بین‌المللی روابط‌عمومی ایران، همچون سال‌های گذشته در تلاش بوده و هست تا دست‌آوردهای جدید جهان در حوزه روابط‌عمومی‌ها به ویژه با توجه به فضای مجازی که اکنون به یک جهان چندبعدی واقعی تبدیل شده است را برای مدیران، کارگزاران و علاقمندان به حوزه روابط‌عمومی به شکل علمی- کاربردی معرفی کند.

در این کنفرانس مقالات گوناگونی در زمینه متاورس دریافت گردید که برخی از این مقالات که در این کتاب که عنوان «روابط‌عمومی متاورس» بخود دارد، منتشر شد.

کتاب «روابط‌عمومی متاورس» شامل شش مقاله تالیفی و ترجمه‌ای و دو پیوست است که شامل «گزارش کامل برگزاری اولین کنفرانس ویدئویی روابط‌عمومی ایران» و «گزارش کامل برگزاری هجدهمین کنفرانس بین‌المللی روابط‌عمومی ایران» می‌باشد.

اولین مقاله با عنوان «متاورس چیست؟ چرا باید آن را بسازیم؟ چه کسی آن را خواهد ساخت؟» نوشته مهدی رضائیان است.
در این مقاله تاکید شده: با تغییر نام شرکت فیس‌بوک به متا، واژه متاورس دوباره بر سر زبان‌ها افتاد. اگرچه متاورس عبارت جدیدی نیست و پیدایش آن حداقل به سی سال پیش برمی‌گردد اما با گسترش همه‌جانبه تکنولوژی، امکان ایجاد و دسترسی کامل به متاورس فراهم شده است. افزایش سرعت اینترنت در سطح جهان، ایجاد بسترهای غیرمتمرکز و امن برای ساخت اپلیکیشن‌ها و ایجاد دستگاه‌های واقعی‌سازی دنیای مجازی از جمله دلایل پیشرفت متاورس هستند. در این مقاله، سوال متاورس چیست را با بررسی ویژگی‌های آن پاسخ می‌دهیم. تکنولوژی‌های مورد استفاده در متاورس، شرکت‌های بزرگ فعال در این حوزه و کاربردهای متاورس از جمله دیگر مباحثی هستند که به‌طور جامع و کامل در این مقاله بررسی می‌شوند.

دومین مقاله با عنوان «روابط‌عمومی متاورس: وضعیت فعلی و آیندهممکن‌ها» نوشته مهدی باقریان است.
در این مقاله تاکید شده: شبکه جهانی وب همه عرصه‌ها بویژه عرصه روابط‌عمومی را متحول کرد، اما این‌کار به‌روشی انجام شد که بسیاری سی سال پیش چنین چیزی را به‌طورکامل پیش‌بینی نمی‌کردند. ما در طول این سال‌ها بارها و بارها شاهد تحولات مختلف بوده‌ایم و نسبت به پذیرش آن محتاط و دچار شک و تردید شدیم. طبیعی است که خیلی زود‌نتوانیم «متاورس» را باور کنیم و به‌همین دلیل نظرات موافق و مخالف زیادی در محافل مختلف مطرح می‌شود و عده‌ای آن را نمایشی و غیرواقعی تلقی می‌کنند و عده دیگری با آغوش باز به استقبال آن رفته و تلاش می‌کنند با برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری از مزایا و مواهب آن بهره بیشتری ببرند.

همان‌طورکه می‌دانیم تنها در دهه 1990 بود که «اینترنت در معرض استفاده عموم مردم قرار گرفت و بیست سال پیش بود که شرکت‌ها و کسب‌وکارها فهمیدند که داشتن یک وب‌سایت برای بهبود ارتباطات‌شان ضروری است؛ و اجازه بدهید در مورد اینکه چقدر طول کشید تا شبکه‌های رسانه‌ای اجتماعی فراگیر شوند فعلا صحبت نکنیم.

از بسیاری جهات می‌توان متاورس را جانشین اینترنت و اینترنت موبایل امروز دانست که با ظهور اینترنت 5جی، هوش مصنوعی و پردازش ابری می‌تواند تجربیات دل‌انگیز و یکپارچه و ارزان‌قیمتی را با اتکا به فناوری‌های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده و از طریق وسایل ارتباطی متنوع برای ما رقم بزند.

به‌همین دلیل هم هست که بسیاری از صاحب‌نظران پیش‌بینی می‌کنند که به‌زودی متاورس به بخشی ضروری و حیاتی برای تمام کسب‌وکارهای جهان تبدیل خواهد شد.» (indianadscompany, 2022)

متاورس به‌عنوان یک دنیای دیجیتالی فراگیر از ترکیب واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و اینترنت تشکیل شده است که در آن کاربران در یک جهان دیجیتال “زندگی می‌کنند”. «حامیان متاورس تصور می‌کنند که کاربران در همه‌چیز از کنفرانس‌ها گرفته تا سفرهای مجازی به سراسر جهان، کار، بازی و ارتباط با دوستان خود را حفظ کنند.

متیو بال، نظریه‌پرداز و شریک مدیریت شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیرEpyllion Industries، در مقاله‌ای در فوریه 2021 در وب‌سایت خود گفت: «در حال حاضر، ما در آستانه اینترنت بعدی هستیم.»

چه زمانی می‌توانیم انتظار دیدن آن را داشته باشیم؟» (اسنایدر، 1401)

«شاید بعضی از شما “پلتفرم زندگی دوم” را به یاد داشته باشید که چند سال قبل خبرساز شد اما به دلایل مختلف ناکام ماند و از برخی جهات شبیه به متاورس بود، اما قضیه متاورس کاملا متفاوت است بویژه بعد از همه‌گیری کووید-19 و گرایش روزافزون عموم مردم به استفاده از هر چیزی با استفاده از ابزارهای دیجیتال که بستر بسیار خوبی را برای گسترش همه‌جانبه متاورس ایجاد نمود و همه این‌ها نشانه‌های محکمی است برای اثبات پتانسیل‌های عظیم متاورس در بازتعریف نحوه تعاملات ما با مصرف‌کنندگان.» (پیناس، 1401)

مارک زاکربرگ، مدیرعامل متا (فیس‌بوک سابق) که به‌تازگی نامگذاری شده است، تخمین می‌زند که پنج تا 10 سال طول می‌کشد تا ویژگی‌های کلیدی متاورس به جریان اصلی تبدیل شود. اما جنبه‌هایی از متاورژن در حال حاضر وجود دارد. سرعت پهنای باند فوق‌العاده سریع، هدست‌های واقعیت مجازی و جهان‌های دائمی آنلاین همیشه فعال هستند، حتی اگر برای همه قابل دسترسی نباشند.» (اسنایدر، 1401)

ایزابل پری، مدیر تکنولوژی در شرکت بایت در مورد متاورس چنین نوشته است: «متاورس، دنیایی است مملو از پتانسیل‌های بازاریابی نوآورانه، از خریدهای زنده و فروشگاه‌های مجازی گرفته تا نمایش‌های مد و معرفی محصولات جدید و تولید محتوا و ارتباطات رسانه‌ای و همچنین توکن‌های غیرقابل تعویض که راه را برای ورود متاورس به عرصه اقتصادهای واقعی هموار می‌سازد و واقعیت آن است که این دنیای هیبریدی واقعی/ مجازی تقریبا بی‌انتهاست و به‌همین دلیل هم هست که زمان آن فرا رسیده تا کسب‌وکارها نگاه جدی‌تر و پیشرویی برای ورود به عرصه متاورس پیدا کنند.» (پیناس، 1401)

در «روزگاری که تحت سیطره رسانه‌های اجتماعی و مشارکت فعال اینفلوئنسرها قرار دارد، متخصصان روابط‌عمومی باید به‌طور جدی برای پیاده‌سازی استراتژی‌های جدیدی گام بردارند. همچنین تیم‌های روابط‌عمومی برای درگیر کردن تعداد بیشتری از مخاطبان هدف جدید به ایجاد بازی دیجیتال خاص خود نیاز دارند.

خلاصه اینکه متاورس یک نسخه مردمی و دموکراتیک از وب3.0 است و تمام پلتفرم‌های اجتماعی پس از پیوستن به آن تغییر خواهند کرد و به‌همین دلیل هم هست که فعالان حوزه روابط‌عمومی بایستی خود را با این تحول بزرگ همگام و همراه سازند و بر روی مدیریت اعتبار و آبروی کسب‌وکارها در شرایط جدید تمرکز کنند.» (بارنت اسمیت، 1401)

پرسشی که در این پژوهش و مقاله بدان پاسخ داده می‌شود این است که آیا روابط‌عمومی می‌تواند از این دنیای مجازی به‌عنوان یک عامل تغییردهنده قواعد بازی و تعیین‌کننده در آینده استفاده کند؟

این مقاله همچنین به بررسی روابط‌عمومی در جهان متاورسی اختصاص دارد و به بررسی فرصت‌های پرشماری که در دنیای فناوری‌های جدید برای متخصصان روابط‌عمومی وجود خواهد داشت، می‌پردازد.

متاورس چیست؟ متاورس چه معنا و مفهومی برای حرفه‌ای‌های روابط‌عمومی دارد؟ ظرفیت‌های متاورس برای روابط‌عمومی‌ها کدامند؟ چرا متخصصان روابط‌عمومی باید متاورس خاص خودشان را بسازند؟ چه کسی آن را خواهد ساخت؟

متخصصان روابط‌عمومی می‌توانند «ایده‌های منحصربه‌فردشان را برای ورود به متاورس و پیشرفت در آن بیازمایند و خود را به‌عنوان پیشگامان دنیای متاورس معرفی کنند و دورانی جدید را در تکنولوژی رقم بزنند.»

روابط‌عمومی‌ها از طریق فضاهای مختلفی که متاورس به کمک تکنولوژی‌ها و فناوری‌های مختلف ایجاد و در اختیار آنها قرار می‌دهد می‌توانند بهتر و بیشتر با مخاطبان و مشتریان خود ارتباط برقرار کرده و با آنها تعامل و همکاری داشته باشند.

تشویق مشارکت، شفافیت دیتایی، آفرینش یک سفر هدفمند، تولید محتوای تعاملی، ایجاد روابط عمیق، جدید، ماندگار و عاطفی، پشتیبانی از مصرف‌کنندگان، بهره‌مندی از مزایای پرشمار تولید تحلیل‌های واقعی و دقیق در مورد مخاطبان و گروه‌های مختلف ذینفع، همه و همه از جمله فرصت‌هایی است که متاورس در اختیار متخصصان روابط‌عمومی‌قرار می‌دهد.

سومین مقاله با عنوان «متاورس: تکامل یک پلتفرم دیجیتال جهانی» از گلوبال پابلیکیشن است.
در این مقاله تاکید شده: در فناوری، کسی که اولین قدم را برمی‌دارد و نوآوری می‌کند، از مزایای بسیاری برخوردار خواهد شد و به‌همین دلیل هم هست که BigTech و سایر پلتفرم‌های آنلاین مدتی است که اقدام به خرید شرکت‌های نرم‌افزاری متعددی کرده‌اند که ورود آن‌ها به متاورس را سریع‌تر می‌کند. آن‌ها امیدوارند که پیشگامان تحول بزرگی باشند که متاورس قرار است در زمینه تعاملات و تبادلات دیجیتال بین انسان‌ها، بین کسب‌وکارها و بین انسان‌ها و کسب‌وکارها به‌وجود آورد.

اما متاورس چیست؟ پاسخ کوتاه به این پرسش این است که متاورس در حال حاضر حتی هنوز به‌وجود هم نیامده و در حد یک ایده و تصویر از آینده‌ای است که در انتظار زندگی شخصی و تجاری انسان‌ها در دنیای تمام‌دیجیتال به‌موازات دنیای واقعی‌شان خواهد بود و این خیلی شبیه به آن چیزی است که ما در فیلم‌های علمی تخیلی می‌بینیم. به‌هرحال، متاورس به‌عنوان چیزی که هنوز به‌وجود نیامده و در حد ایده است، توانسته توجه عظیم و بی‌سابقه‌ای را به سمت خود جلب کند و سوژه فوق‌العاده‌ای برای سرمایه‌گذاری در بخش فناوری به‌نظر برسد.

در اینجا ما می‌خواهیم نگاهی بیندازیم به اینکه متاورس چیست؟ پتانسیل‌های عظیم آن برای ایجاد یک تحول خانمان‌برانداز کدم‌اند؟ و مسائل حقوقی و قانونی آن برای سهامداران و ذینفعان آینده چه چیزهایی هستند؟

چهارمین مقاله با عنوان «بررسی اثرگذاری متاورس بر روابط اجتماعی و روابط‌عمومی الکترونیک کشورهای در حال توسعه» نوشته جوادصالحی آرتیمانی و مسعود نوری است.
در این مقاله تاکید شده: متاورس واژه‌ای مرکب است که از دو واژه متا و یونیورس ترکیب شده است. متا به معنای فراتر و یونیورس به معنای جهان است و در کل به معنای جهان برتر است. به‌طورکلی مفهوم آن توصیف جهان مجازی است. متاورس توسط فناوری «واقعیت مجازی» قابل‌دسترسی است. رشد سریع رسانه‌های اجتماعی علاوه‌ بر تأثیرات مثبت، اثرات منفی نیز به‌همراه دارد. متاورس نیز می‌تواند اثرات منفی را بر روابط اجتماعی چندبرابر کند. متاورس بر رسانه‌های اجتماعی اثراتی نامطلوب می‌گذارد.

فناوری و تکنولوژی در بیش‌تر مواقع سریع‌تر از مقرراتی که ناظر بر آن است و آن را کنترل می‌کند به سمت جلو پیش می‌رود. متاورس با وجود ویژگی¬های خیره¬کننده نظیر سرعت بالا و سهولت ارتباطات، در صورت عدم استفاده بهینه، آثار زیانباری مانند منزوی کردن و کم کردن ارتباطات حقیقی اجتماعی، کاهش فعالیت بدنی، خستگی ذهنی به‌دلیل تحریک بیش از حد مغز، عدم فرصت بهبودی و ریکاوری ذهن را در پی خواهد داشت.

از آنجایی که متاورس یک فناوری تازه است، تحقیقات طولانی‌مدتی درباره تأثیرات فیزیکی و روانشناختی آن بر انسان انجام نشده ‌است. بازی‌هایی که با هدست‌های حقیقت مجازی و حقیقت افزوده انجام می‌شوند، امکان دارد به افسردگی، تنها شدن فرد یا خشونت و آزار به‌خود منجر شود. این فناوری، ریسک‌هایی برای سیستم‌های سیاسی، اقتصادی و جوامع در کشورهای مختلف دارد. به‌عنوان مثال امکان دارد متاورس تأثیری نامحسوس بر امنیت فرهنگی و سیاسی یک کشور داشته ‌باشد. همچنین امکان دارد این فناوری مشکلات اجتماعی جدیدی را به‌وجود بیاورد. از آنجائی‌که متاورس با کمک فناوری‌های غوطه‌ور شدن در فضای مجازی (واقعیت افزوده و حقیقت مجازی) توسعه می‌یابد، این امر امکان دارد روی نوجوانان تأثیر منفی بگذارد و اعتیادآور باشد. به‌هرحال، جذابیت‌های داخلی اکوسیستم‌ها راهی محبوب و آزمایش‌شده برای وادار کردن ادامه تعاملات در کنار ایزوله کردن رقابت‌هاست.

شرکت متا تاکنون به‌خاطر برنامه‌های خود مورد انتقاد گسترده قرار گرفته و اخیرا نیز توسط سیاستمدار آمریکایی، الکساندریا اوکاسیو- کورتز، در یک انتقاد توئیتری «سرطان دموکراسی» نامیده شده‌است. متا قصد استفاده از هویت دیجیتال افراد را در سر دارد و با توجه به راه و روش این شرکت، بیش از پیش به داده‌های کاربران دسترسی خواهد داشت. به‌نظر می‌رسد دنیای متاورس قرار است در کنار دارایی‌های دیجیتال فراهم‌کننده دسترسی برون‌منطقه‌ای به خدمات و محصولات و به لطف راه‌حل‌های هویت دیجیتال مبتنی بر بلاک‌چین که به آواتارهای دیجیتالی واقعا پایدار کمک می‌کنند، ارزش‌هایی مانند دسترسی بدون نیاز به کسب اجازه، مقاومت در برابر سانسور، امنیت و عدم تمرکز که صنعت بلاک‌چین بر پایه آن بنا شده‌است را به ارث ببرد. در حال حاضر، پروژه‌های متاورس و پلتفرم‌های رسانه اجتماعی رمز ارزی زیادی در دست توسعه هستند و مزیت بزرگ فنی و اولیه‌ای نسبت به عرضه‌های دارای پشتوانه شرکتی دارند که باعث دموکراتیک و عمومی ماندن آن‌ها می‌شود.

با این وجود، متصدیان تکنولوژی در نهایت با هدف هدایت توسعه متاورس و شکل‌دهی به آن مطابق تصورات خود، به‌دنبال تأثیرگذاری و اعمال قدرت بر زیرساخت‌های بلاک‌چین خواهند رفت. سوالی که در این پژوهش بدان پرداخته می‌شود این‌ است که متاورس تا چه میزان بر جامعه سنت‌گرا و روابط‌عمومی اثرگذار خواهد بود؟ پاسخ موقت به این پرسش این‌است که گسترش متاورس و واقعیت افزوده تا میزان زیادی بر روابط اجتماعی حاکم بر یک جامعه تاثیرگذار خواهد بود. در ادامه به تاثیرات مثبت و منفی این پدیده نوظهور می‌پردازیم.

پنجمین مقاله با عنوان «روابط‌عمومی در متاورس: آنچه باید بدانیم» نوشته یحیی احمدی و مسعود کریم‌خانی است.
در این مقاله تاکید شده: فناوری همواره به‌سرعت در حال رشد و تغییر بوده است. امروزه شاهد نوآوری‌هایی هستیم که قبلا غیرقابل‌تصور بودند. پیشرفت‌های فناوری، فرصت‌ها و چالش‌های برابری را برای سازمان‌ها و کسب‌وکارها ایجاد کرده است. همان‌گونه که شبکه‌های اجتماعی فرصت‌های برابری را برای ارتباط با مخاطبان هدف ایجاد کرد به‌نحوی‌که در سال 2020 میلادی بیش از نیمی از بودجه تبلیغات سازمان‌ها و کسب‌وکارها، صرف تبلیغات آنلاین شد. بنابراین تکامل اینترنت اهمیت زیادی برای روابط‌عمومی‌‌ها دارد و ظهور وب3 و به‌دنبال آن، متاورس نیز به یک مقوله بااهمیت مبدل شده است.

 اگر شبکه‌های اجتماعی ابزار ارتباطی مهمی بوده‌اند، پس متاورس می‌تواند نسل بعدی ارتباطات باشد. متاورس یک موضوع دشوار است که ساده انگاشته می‌شود، چون هنوز به‌صورت کامل و کاربردی وجود ندارد. اشتغال در دنیای مجازی یکی از اصطلاحاتی خواهد بود که در آینده نه‌چندان دور و با توسعه متاورس رواج خواهد یافت و فرصتی برای ایجاد روابط‌عمومی متاورس فراهم خواهد کرد، لذا سازمان‌ها و کسب‌وکارها علاوه بر سرمایه‌گذاری برای توسعه متاورس و آینده‌نگری برای تولید محصولاتی که قابلیت عرضه در این دنیا را داشته باشند با چالش بزرگ‌تری روبرو خواهند بود و آن چیزی نیست جز داشتن یک تیم حرفه‌ای از کارشناسان روابط‌عمومی متاورس برای ارتباط با مخاطبان و مشتریان و عرضه خدمات و محصولات در دنیایی که مردم در آن به‌دنبال خلاقیت و نوآوری هستند و شیوه‌های رایج تعامل و بازاریابی، دیگر برای مردم جلب‌توجه نخواهد کرد.

نسل اولیه اینترنت یا همان «وب1» برای کارشناسان ارتباطات بسیار چالش‌برانگیز بود هرچند تعاملات با مخاطبان در این فضا، تفاوت چندانی با تعاملات غیردیجیتال نداشت و پیام‌ها به همان صورت رایج ولی در فضای اینترنت به مخاطبان منتقل می‌شد. (Caulfield & Others, 2018)

شبکه‌های اجتماعی و امکان بازخورد و تولید محتوا توسط مخاطبان چیزی بود که عصری جدید در اینترنت را به نام «وب2» ایجاد کرد و رابطه یک‌طرفه سازمان‌ها و کسب‌وکارها با مخاطبان را تغییر داد. در این زمان بسیاری از سازمان‌ها و کسب‌وکارها به‌سرعت خود را با این شرایط جدید تطبیق دادند درحالی‌که برخی هم به ادامه روش‌های سنتی خود اصرار می‌ورزیدند. (Weber and Neumann, 2021)

پیدایش «وب3» تغییرات بزرگی را در نحوه ارتباط سازمان‌ها و کسب‌وکارها با مخاطبان و مشتریان به همراه دارد. در میان ویژگی‌های بسیاری که برای وب3 بیان می‌شود، «غیرمتمرکز» بودن، یکی از مهم‌ترین آن‌هاست. تا جایی‌که به «متاورس» مربوط می‌شود، وب3، اینترنتی را توصیف می‌کند که بسیار همه‌جانبه و مشارکتی است. این بدان معناست که هم‌زمان با شکل‌گیری وب3، سازمان‌ها و کسب‌وکارها هم باید ارتباطات و تبلیغات خود را به فضایی ببرند که به‌هیچ‌وجه تحت کنترل آن‌ها نیست.
(Grimshaw, 2014)

مواردی که ذکر شد، نویددهنده یک تغییر بسیار بزرگ در عرصه ارتباطات و روابط‌عمومی است. در شرایط فعلی، دو نظریه پیش پای سازمان‌ها و کسب‌وکارهاست، نظریه اول: تا رسیدن به ایده‌ای به پیچیدگی متاورس، سال‌ها زمان لازم است و تا آن زمان کار خاصی نمی‌توان انجام داد؛ نظریه دوم: در حال حاضر و با تکنولوژی موجود هم، فرصت تجربه فضایی شبیه به متاورس برای ایجاد آمادگی تا شکل‌گیری متاورس کامل وجود دارد مانند نسل جدید بازی‌های ویدیویی. (Bakioglu, 2009)

ششمین مقاله با عنوان «تبلیغات در متاورس» نوشته جویونگ کیم است.
در این مقاله تاکید شده: واژه متاورس در سال 2021 به داغ‌ترین و پرکاربردترین واژه فناورانه جهان تبدیل شد به‌طوری‌که بررسی‌های گوگل بر روی روند جستجوهای اینترنتی در سال 2021 نشان می‌دهد که جستجو برای واژه متاورس از اوایل سال 2021 اوج گرفت یعنی زمانی که شرکت رابلاکس در دهم مارس عمومی شد، مدیرعامل شرکت Nvidia یعنی ینست یانگ در ماه آوریل اعلام کرد که این شرکت در حال ایجاد یک متاورس است و مهم‌تر از همه، مدیرعامل فیس‌بوک یعنی مارک زاکربرگ در 28 اکتبر اعلام کرد که نام شرکت از فیس‌بوک به متا تغییر پیدا کرده است و علاوه بر آن نشان‌واره‌ شرکت و نام اختصاری آن در بازار سهام به MVRS تغییر پیدا کرد.

بعضی از منتقدین می‌گویند که متاورس یک مفهوم مبهم و بیشتر به‌معنای «جایی برای احساس خوب داشتن در آینده‌ای که وجود خواهد داشت» است که توسط غول‌های فناوری ساخته ‌شده است بدون اینکه کاربردهای مفیدی برای کاربران در پی داشته باشد یا یک دنیای فانتزی است که توسط قدرت‌هایی به‌وجود آمده که زندگی ما را در کنترل خود دارند و ما را به «سیاه‌چاله مصرف‌گرایی» هل می‌دهند.

بااین‌همه هستند بسیار کسانی که معتقدند متاورس یک حقه‌بازی و نیرنگ نیست بلکه تحولی است که مدتی است شروع‌شده و ما در میانه راه آن هستیم. درنتیجه، متاورس یک مفهوم جدید و تازه ساخته‌شده نیست که ساخته ‌و پرداخته شرکت‌های فناوری باشد و آن‌ها تازه شروع به استفاده از آن کرده‌اند چراکه نقشه راه متاورس در سال 2007 منتشر شد و در آن پیش‌بینی‌ شده بود اینترنت ظرف ده سال آینده یک زمین‌بازی دیجیتال را به‌وجود خواهد آورد که در آن، افراد در میان سیل دائمی اطلاعات دیجیتال شناور خواهند بود و در میان جهان واقعی و جهان مجازی در رفت‌وآمد هستند.

این پیش‌بینی صرفا یک فانتزی و افسانه‌پردازی نبود بلکه بر اساس فناوری‌های پیشرفته‌ای شکل‌گرفته بود که در حال ‌توسعه بوده و هستند. گروه تهیه‌کننده «نقشه راه متاورس» در سال 2007 چهار سناریوی اصلی را برای جهان متاورسی ترسیم کردند که عبارت بودند از واقعیت افزوده (واقعیت تقویت‌شده)، طول عمر، جهان‌های مجازی و جهان‌های آیینه‌ای. اکنون و با گذشت نزدیک به پانزده سال از آن زمان، شرکت‌های پیشروی دنیای فناوری به این نتیجه رسیده‌اند که بایستی این چهار سناریو را در هم آمیزند و دنیایی فراسوی دنیای واقعی‌مان به‌وجود آورند یعنی جایی به نام متاورس و این تازه اول راه است و هیچ‌کس نمی‌تواند پیش‌گویی کند متاورس در آینده‌ای که با web.3 گره خواهد خورد چگونه جایی خواهد بود اما آنچه حتمی است اینکه متاورس خیلی به ما نزدیک است و به عبارت بهتر همین‌الان هم وجود دارد و با ماست و به‌‌گونه‌ای در حال تکامل است که ما اکنون نمی‌توانیم آن را ببینیم.

همانگونه که قبلا گفته شد دو بخش پایانی کتاب شامل دو پیوست «گزارش کامل برگزاری اولین کنفرانس ویدئویی روابط‌عمومی ایران» و «گزارش کامل برگزاری هجدهمین کنفرانس بین‌المللی روابط‌عمومی ایران» است.
امیدوارم که این کتاب علمی- کاربردی که فضای جدید متاورس را برای روابط‌عمومی‌ها تا آنجا که ممکن بود ترسیم کرده است مورد توجه خانواده بزرگ روابط‌عمومی‌ها و کلیه علاقمندان به حوزه بزرگ روابط‌عمومی باشد و از مطالب آن بهره‌مند شوند.