کتاب «روابط عمومی‌اسلامی»، بکوشش حسن بشیر و مهدی باقریان توسط انتشارات «کارگزار روابط عمومی» منتشر شد.
در این اثر ، 21 مقاله تخصصی ارایه شده در نخستین کنگره جهانی کارگزاران مسلمان روابط عمومی‌در قالب کتاب عرضه شده است.
این کتاب با شمارگان یک هزار نسخه در 396 صفحه در قطع وزیری منتشر شد.
فهرست مطالب
پیشگفتار|مهدی باقریان
مقدمه|حسن بشیر
فصل اول
روابط عمومی‌اسلامی| زهرا احمدی
نگاهی به روابط عمومی‌در ارتباطات اسلامی: مطالعه ای در سیره تبلیغی پیامبر اکرم(ص)|دکتر محمود یوسف مصطفی
قرآن کریم و روابط عمومی| احمدعلی قانع
مقدمه ای بر وظایف روابط عمومی‌اسلامی‌از منظر قرآن کریم| دکتر عباس مصلایی پور
روابط عمومی‌اسلامی‌در روش و سیره پیامبراسلام (ص)| دکتر امیدعلی مسعودی
ارزش های بنیادی روابط عمومی‌در کلام امام علی (ع)| دکتر احمد یحیایی ایله ای
اخلاق و مسئولیت پذیری در روزنامه نگاری: دیدگاه اسلامی| محمد ا. صدیقی
روابط عمومی‌اسلامی، جامعه و اخلاق حرفه ای| دکتر سیدحسین شرف الدین
اخلاق حرفه ای خبر در اسلام| دکتر پیمان جبلی
روابط عمومی‌اسلامی‌و جنگ نرم| مهناز امیرپورـ هادی زارعی
بازاریابی اجتماعی؛ زمینه ساز توسعه نقش کاربردی روابط عمومی‌در سازمان‌ها (یک مدل مفهومی)|دکتر نادر جعفری
نقش روابط عمومی‌در ترویج بانکداری اسلامی| دکتر غلامحسن تقی نتّاج ـ دکتر نادرجعفری
روابط عمومی‌اسلامی، رسانه اجتماعی و بازاریابی توانمندسازی عمومی ـ با یادگیری از وضعیت اندونزی|شفیق بصری اسگاف
نقش روابط عمومی‌در ترویج محصولات اسلامی‌در سطح جهان (تجارب دولت مالزی)| دکتر جمیله احمد
شهر الکترونیک ابزاری جهت ارتقاء روابط عمومی‌زنان شهرهای اسلامی‌با تاکید بر مبانی ناب اسلامی‌عفاف| دکتر مهدی جمالی نژاد ـ سیدمحمدرضا طلاکش
ارتباطات انسانی: بحث درباره لزوم نوسازی فرهنگ اسلامی‌در عصر پُست مدرن|شمیم عبدالجلیل
رسانههای اجتماعی و تأثیرات آن در جوامع اسلامی|دکترعبدالله عسکری
روابط عمومی، بازار پیام و جهان اسلام|بلال محمد مجید
بهبود حمایت از ایده‌های اسلامی| اُنایگول تورژان
جایگاه روابط عمومی‌در سازمان های دولتی و غیر دولتی کشور جمهوری اسلامی‌افغانستان| خدیجه مختارزاده
روابط عمومی‌اسلامی‌و نقش انقلاب اسلامی‌در بیداری اسلامی|حجت السلام والمسلمین محمد واعظی
فصل دوم
وقایع نگاری نخستین کنگره جهانی کارگزاران مسلمان روابط عمومی
مروری بر شکل گیری انجمن جهانی کارگزاران مسلمان روابط عمومی
گزارش کامل برگزاری دومین کنگره جهانی کارگزاران مسلمان روابط عمومی
پیشگفتار
تدبر و اندیشیدن در آیات الهی و جستار در باب آفریده های پروردگار به منظور حصول رهیافت هایی که بشر را به سعادت و نیک بختی در هر دو جهان خاکی و باقی رهنمون سازد، از توصیه های موکد دین مبین اسلام است. غور در ژرفای بی نهایت گسترده آموزه های انسان ساز کامل ترین دین بگونه ای است که در هر زمانی برای هر گروه و حرفه ای از مردمان جوامع که همت و نیت متعالی شان بر مدار آیین ناب محمد (ص) است و قرابت و اکتساب از مفاهیم آسمانی اسلام را مورد نظر قرار داده اند، اقیانوسی از مولفه های کاربردی را پیش روی جویندگان حق و حقیقت قرار می دهد.
پس بی دلیل نیست که با اتکای به عمق دستورات و فرامین اسلام و پس از انتشار اعلام فراخوان مقاله برای دومین کنگره جهانی کارگزاران مسلمان روابط عمومی، دریافت بیش از 150 عنوان مقاله از سراسر جهان را به دبیرخانه کنگره شاهد بودیم. آن چه که پیش روی شماست شامل 21 عنوان مقاله ای است که مورد تایید کمیته علمی‌کنگره واقع شده و عطش و شوق اطلاع رسانی درباره آنها به پدیدار شدن مجموعه حاضر منجر شد.
مقالاتی که الگوی تعالی جوی روابط عمومی‌در اسلام، مدیریت روابط عمومی‌بر اساس هنجارهای دینی، مبانی روان شناختی رابطه ها در بستر فرهنگ و ارزش های دینی، اخلاق حرفه ای اسلامی‌و روابط عمومی، روابط عمومی‌اسلامی‌و ارتباطات در جهان متغیر رسانه ها، روابط عمومی‌اسلامی‌و جهانی سازی، ارتباطات الکترونیک، وظایف روابط عمومی‌اسلامی‌در روش و سیره ائمه اطهار و ارزش های بنیادی روابط عمومی‌در کلام بزرگان دین اسلام و سایر محورهای مورد نظر، به شیوایی و در قالب معرفی الگوهای کاربردی تبیین و تشریح شده است.
از الطاف الهی است که در دومین کنگره جهانی کارگزاران مسلمان روابط عمومی، تراوشات فکری اندیشمندانی ارایه و ثبت شده است که از سراسر کشورهای اسلامی‌برای نخستین بار به تولید محتوای مورد نیاز روابط عمومی‌اسلامی‌پرداخته اند و در این کتاب در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.
در دیگر بخش های این کتاب، مخاطب ضمن آشنایی با اهداف کنگره، تاریخچه وقایع نگاری کنگره با روند شکل گیری انجمن جهانی کارگزاران مسلمان روابط عمومی‌نیز آشنا می شود.
معرفی جایزه جهانی کارگزاران مسلمان روابط عمومی‌و ویژگی های معیارهای چگونگی اعطای آن و نگاهی گذرا به برگزاری نخستین کنگره در کشور مالزی از دیگر بخش های مجموعه حاضر به شمار می رود.
ضمن تقدیر از تمامی‌کارگزاران مسلمان روابط عمومی‌داخل و خارج کشور که با تشریک مساعی و وحدت و همدلی و حضور مجدانه خود در شکل گیری دومین کنگره جهانی کارگزاران مسلمان روابط عمومی‌به ایفای نقش ارزنده خود پرداخته اند، امید آن داریم تا آثار و برکات این کنگره و از جمله کتاب حاضر در رشد و تعالی نهاد روابط عمومی‌ایران اسلامی‌و پیوند و تعامل عمیق تر با سایر کشورهای مسلمان نمود و کارکرد عملی و عینی یابد.
آمین یا رب العالمین
مهدی باقریان
دبیرکل کنگره
مقدمه
اسلام دین ارتباطات است. ارتباط با خداوند متعال، خالق جهان، اولین، آخرین و مهمترین ارتباط است. آغاز زندگی با اوست و پایان زندگی نیز با اوست و ما، آدمیان، در چرخة این ارتباط جایگاه و موقعیت خود را می‌یابیم و تکامل خود را در این راه طی می کنیم و به دست می آوریم.
جهان نیز یک سازمان بزرگی است که عنصر اصلی و هسته مرکزی ارتباطات آن، انسان است. ارتباط با خداوند متعال، ارتباط با خود، ارتباط با انسانها، و بالاخره ارتباط با طبیعت تنها بخشی از ارتباطاتی است که حلقه‌های دیگر آن در دنیای بعد از مرگ تکمیل می گردد.
در این جهان بزرگ، که همچون یک سازمان بزرگ فراجهانی است، پیامبران خداوند متعال، نه تنها پیام آوران وحی خداوندی هستند، بلکه در حقیقت سازندگان و مدیران جوامع انسانی بودند. مدیریت أنبیاء ریشه در تعالیم الهی دارد، بهمین دلیل است که هیچگاه انسانها از این تعالیم بی نیاز نبوده اند. این مدیریت پیامبرگونه، همیشه در این صدد بوده است که با ارتباطات سالم، صحیح، اخلاقی، هدایت محور و کمال گرا، انسان را با خداوند متعال، انسانها و جهان پیوند دهند و وی را بر اساس ارتباطات انسانی- الهی و بر پایه فطرت انسانی و تعالیم وحیانی الهی تربیت نمایند.
مدیریت پیامبرگونه، در این سازمان بزرگ فراجهانی، رویکرد ارتباطات را به مثابه یک حلقة وصل میان زمین و آسمان تلقی کرده و در تلاش بوده است که اخلاق و رفتار این ارتباطات را بر پایه‌های وحیانی ترسیم و به انسانها آموزش دهد.
انسان در این چرخة ارتباطی میان زمین و آسمان و با مدیریت پیامبرگونه، عنصر اساسی و در حقیقت کارگزار اصلی ارتباطات به شمار می‌آید که در این سازمان بزرگ فراجهانی در تلاش است که راههای گوناگون برقراری پیوندهای استوار و محکم را کشف و برای پیشرفت جامعه بکار گیرد.
در این راستا، دو راه متکی بر «توسعه مادی» و «رشد و تعالی» همیشه مد نظر انسان و جوامع مختلف انسانی بوده که بر پایه چگونگی روابط آنها با مدیریت پیامبرگونه ترسیم و مورد توجه قرار می گیرند.
روابط عمومی‌بخشی از بدنه حوزه وسیع ارتباطات است که مرکزیت آن با انسان است. انسانی که در تلاش است میان «توسعه مادی» با بی توجهی یا کم توجهی به اخلاق و فضیلت و تکیه بر سود بهر شکل ممکن و «رشد و تعالی» با توجه و تکیه مداوم بر اخلاق فضیلت محور و الهی و سود بر پایه فایده رسانی واقعی و متعادل، حرکت خود را در این حوزه ارتباطی تعیین و تبیین نماید.
سازمان‌های روابط عمومی، به گونه ای نوعی از مدیریت ارتباطات در جهانی کوچکتر می باشند که به دنبال توسعه، رشد، تعالی و پیشرفت خود بر پایه‌های ارتباطی با افراد جامعه می باشند.
با این دیدگاه می توان گفت که انسان در این عرصة ارتباطی چه در سطح مدیریت سازمانی و چه در سطح کارگزار ارتباطی، در تلاش است که فرهنگ ارتباطی خود را در جهت تقویت ساختارهای مرتبط افزایش دهد و عاملی مؤثر برای پیشرفت و تقویت ارتباطی برای دست یابی به اهداف مورد نظر باشد. این هدف، بهر شکل و در هر صورت، یک هدف مهم و اساسی به شمار می آید که می تواند بر روی همه انواع ارتباطات انسانی، میان فردی و میان گروهی، به عنوان مثال، تاثیرگذار باشد.
روابط عمومی‌علاوه بر اینکه گونه ای از ارتباطات است، یک دانش وسیع و یک فلسفه عمیق است. فلسفه روابط عمومی، بیش از آنکه یک فلسفه نظری باشد، یک فلسفه عملی ولی متکی بر تحلیل نظری و رویکردهای اخلاقی است. این فلسفه، از سه محور اساسی نشأت می گیرد: فرهنگ، اخلاق و ارتباط. بهمین دلیل، روابط عمومی‌قلب یک سازمان است؛ قلبی که هم فرهنگ را در آن به جریان می‌اندازد، هم اخلاق را نهادینه می‌کند و هم ارتباطات را تقویت می کند.
نظریات روابط عمومی‌نیز بر همین اساس و رویکردهای سه گانه تنظیم شده اند. البته مباحث مرتبط با مدیریت، بازاریابی، تبلیغات و امثالهم به نحوی با سه محور اساسی مطرح شده در ارتباط بوده و حوزه‌های خاص مرتبط خود را در این زمینه دارند.
همانگونه که گفته شد، ادیان الهی بطور کلی و اسلام بطور خاص، یک دین ارتباطی است. بهمین دلیل با دوری انسان از جامعه و زندگی انفرادی مخالفت می‌کند. ارتباطات اجتماعی و روابط عمومی‌اساس تبلیغ برای هدایت جامعه تلقی می‌شوند که در آن فرد و جامعه هر یک سهم خاص خود را در این زمینه دارند.
هنگامی که در مورد مفهوم «روابط عمومی‌اسلامی» بحث می شود، باید دو نکتة مهم ذیل را مورد توجه قرارداد:
1ـ طرح مفهوم روابط عمومی‌اسلامی‌به معنای ایجاد تمایز میان «روابط عمومی‌اسلامی» و «روابط عمومی‌غیر اسلامی» به هیچ وجه نیست. این مرزبندی اساساً غلط و به دور از منطق است. آنچه که در این زمینه مطرح است، دیدگاه اسلام در زمینه روابط عمومی‌است که به دلیل انتساب آن به اسلام به «روابط عمومی‌اسلامی» شناخته می شود. بدیهی است که بهر حال دیدگاه دینی الهی با دیدگاه غیر دینی زمینی و مادی تفاوت هایی دارد. اما در اینجا در تلاش هستیم که زمینه‌های مشترک میان روابط عمومی‌اسلامی‌و «روابط عمومی‌انسانی» را کشف و در جهت تعالی روابط عمومی‌در سطح ملی، منطقه ای و جهانی حرکت کنیم.
2ـ روابط عمومی‌اسلامی‌یک «حوزه وسیع ارتباطی» است، بنابراین نمی تواند تنها به چند محور و یا چند مقاله و چند دیدگاه محصور باشد. «تبلیغات اسلامی» در وسعت خود «روابط عمومی‌اسلامی» را شامل می شود که یکی از اهداف مهم اسلام برای گسترش تعالیم الهی در سطح جهان است. بنابراین، روابط عمومی‌اسلامی‌یک هدف، یک آرمان و یک حقیقت مطلوبی است که باید مورد توجه جدی برای تحقق و شکل گیری مؤثر و مفید تبلیغات اسلامی‌تلقی شود.
یکی از موضوع‌های مهم دیگری که در اینجا باید مطرح کرد این است که روابط عمومی‌اسلامی‌با روابط عمومی‌جوامع اسلامی‌می‌تواند از یکدیگر متفاوت و متمایز باشد. قطعا آنچه که در اسلام آمده است تاکنون به شکل کامل پیاده نشده است و این خود نشان دهنده یک وضعیت ناهنجار در رفتارهای جوامع اسلامی‌است. البته از دلایل این وضعیت می‌توان عدم فهم دقیق مفاهیم اسلامی، تجربه نداشتن برای پیاده سازی این مفاهیم، نبود آموزش‌های کافی برای انطباق سازی رفتارها با مفاهیم مرتبط، و بسیاری از موانع دیگر که بعضا در نتیجه سلطه جهانی افکار غیر الهی به ویژه از طریق رسانه‌ها و ایجاد جو ارعاب و تهدید در عدم پاسخگویی مناسب به آنها که برخی با اصول و مفاهیم اسلامی‌در تضاد و تعارض هستند، می باشد.
حل کردن این معضل نیازمند نه تنها طی شدن زمان، بلکه گسترش آموزش‌ها، تفسیر مناسب مفاهیم اسلامی، کشف شیوه ها و روش های مناسب برای پیاده سازی این مفاهیم و بالاخره ایجاد ساخت و سازهای اجرایی برای تحقق عملی آنها می‌باشد.
برای اینکه موارد فوق محقق شود، با تلاشی که تاکنون در این زمینه صورت گرفته است، اولین گام از نظر عملی و پیاده سازی در سطح ملی و نیز بین المللی، توسط دوست فرهیخته و صاحب نام در عرصه روابط عمومی، جناب آقای مهدی باقریان، همراه با کنفرانس بین المللی روابط عمومی‌ایران برداشته شد. تفصیل این اقدام مهم ملی و بین المللی در کتاب آمده است، اما در اینجا تنها به دو نکته مهم اشاره می‌شود که بنظر اینجانب از اقدامات برجسته ای است که می تواند به عنوان یک الگوی عملیاتی نه تنها برای روابط عمومی‌بلکه برای حوزه‌های مشابه دیگر جهت تحقق عملی مفاهیم اسلامی، در نظر گرفته شود.
1ـ تهیه منشور اخلاقی روابط عمومی‌که می‌تواند به مثابه یک منشور بین المللی برای همه کسانی که به تعالیم الهی ایمان دارند و یا علاقمند هستند سرلوحه زندگی ارتباطی در سطح سازمانی، اجتماعی و فردی باشد. این حرکت می تواند برای بسیاری از اقدامات اجتماعی از دیدگاه اسلامی‌طراحی، تهیه و به جهانیان، به ویژه جوامع اسلامی‌ارائه شود.
2ـ برگزاری اولین و دومین کنگره جهانی کارگزاران مسلمان روابط عمومی‌در مالزی و سپس در جمهوری اسلامی‌ایران برای طرح مبانی و اصول کلی روابط عمومی‌و تهیه نقشه راه برای پیاده سازی آن می‌باشد. این اقدام که در کتاب به تفصیل آمده است منجر به تشکیل انجمن جهانی کارگزاران مسلمان روابط عمومی‌گردید که یکی از مهمترین گامهای بلندی است که می تواند در تحقق روابط عمومی‌اسلامی‌در سطح جهان اسلام تاثیرگذار باشد.
دو نکتة اساسی فوق الذکر را نباید در تاریخ روابط عمومی‌ایران و جهان فراموش کرد. بنیانگذاری این اقدام همان گونه که رفت به نام دوست ارجمند جناب آقای مهدی باقریان، اساتید و دانشمندان روابط عمومی‌از داخل و خارج کشور، همکاران و کلیه دست اندرکاران کنفرانس بین المللی روابط عمومی‌در تاریخ این حوزه مهم ارتباط ثبت شده است.
این کتاب علیرغم اینکه عنوان «روابط عمومی‌اسلامی» را دارد و دارای بسیاری از مقالات ارزشمند و عمیق در این زمینه است، اما باید گفت که می تواند به مثابه «درآمدی بر روابط عمومی‌اسلامی» تلقی گردد. حوزه روابط عمومی‌اسلامی، یک حوزه وسیعی است که می تواند تا اندازه زیادی معادل «تبلیغات اسلامی» تلقی گردد. آنچه که باید در آینده مورد توجه قرار گیرد عمق بخشیدن به مباحث مربوطه، ارائه شیوه ها و راههای عملیاتی برای تحقق این مفهوم مهم، تعیین و تبیین اصول کلی آن نه تنها برای جوامع اسلامی‌بلکه برای جهانیان، نهادینه سازی این اصول در جوامع اسلامی، الگوسازی عملیاتی در این رابطه که بتواند منشاء پیروی دیگران باشد و بالاخره ایجاد زمینه های مناسب برای تحقق اخلاق ارتباطی بر پایه تعالیم اسلامی‌در همة زمینه های فردی و اجتماعی می باشد.
امیدوارم که با همت همة علاقمندان به این حوزه مهم ارتباطی، در آینده شاهد توسعه روابط عمومی‌بر پایه تعالیم و اصول اسلامی‌در سطح ملی، جهان اسلام و بطور کلی جهان باشیم.
قطعا آنچه که در بالا مطرح گردید بدون همکاری، همفکری و همگرایی کلیه نیروهای مؤمن، کارآمد، متعهد و متخصص در این زمینه اعم از دانشگاهی و غیر دانشگاهی محقق نمی گردد.
دکتر حسن بشیر
عضو هیئت علمی‌دانشگاه امام صادق (ع)
و دبیر کمیتة علمی‌دومین کنگره جهانی کارگزاران مسلمان روابط عمومی
