انتشارات کارگزار روابط عمومی

عنوان کتاب: مسئولیت سازمانی
به‌اهتمام: علی‌محمد عزیزی
ویرایش: زهرا بابازاده‏گان
حروفچین و صفحه‌آرا: غلامحسن بابازاده‌گان
انتشارات: کارگزار روابط‌عمومی

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار

گفتار اول: مسئولیت اجتماعی
مقدمه
پیشینه مفهوم مسئولیت سازمانی و اجتماعی شرکت
تعریف مسئولیت سازمانی
تعریف دقیق از مسئولیت سازمانی و اجتماعی
مفهوم مسئولیت اجتماعی از نگاه شرکت‌های بزرگ
چند تعریف از مسئولیت سازمانی
مسئولیت‌پذیری اجتماعی در چه سطوحی معنا پیدا می‌کند؟
انواع مسئولیت اجتماعی و سازمانی
1. مسئولیت‌های اجتماعی محیطی
3. مسئولیت‌های اجتماعی اخلاقی
2. مسئولیت‌های اجتماعی خیرخواهانه
رویکرد‌های مختلف مسئولیت اجتماعی
اصول مسئولیت سازمانی و اجتماعی شرکت
علل حرکت سازمان‌ها به سوی مسئولیت اجتماعی و سازمانی
مزایای مسئولیت اجتماعی و سازمانی
نظریه‌های مسئولیت‌پذیری اجتماعی
مدل‌های مسئولیت اجتماعی و سازمانی
موضوعات مسئولیت اجتماعی شرکت
۱- حاکمیت سازمانی/ شرکتی
۲- فعالیت‌های نیروی کار و کارکنان
۳- محیط‌زیست
۴- مشارکت در توسعه جامعه
۵- مسایل مربوط به مصرف‌کننده
۶- شیوه‌های عملیاتی عادلانه
۷- حقوق انسانی
استاندارد مسئولیت‌پذیری اجتماعی چیست؟
درک مفهوم استاندارد مسئولیت‌پذیری اجتماعی
موضوعات اصلی و اصول کلیدی مسئولیت اجتماعی
دو نمونه از مسئولیت سازمانی و اجتماعی شرکتی
مایکروسافت و اکسنچر: الهام‌گرفته از مسئولیت اجتماعی
مسئولیت اجتماعی و کرونا
از مسئولیت اجتماعی به سمت حاکمیت زیست‌محیطی و اجتماعی

گفتار دوم: برقراری مسئولیت سازمانی
مقدمه
مخاطبان
ابزارها
1. منشور اخلاقی
2. نظارت و صدور گواهینامه
3. آموزش و پرورش
4. دقت عمل (ارزیابی مؤثر)
5. گزارش غیرمالی

گفتار سوم: بهترین استراتژی‌ها
مقدمه
1) مسئولیت‌پذیری خود را اثبات کنید؛ ادعای آن کافی نیست
2) حقایق را فراهم کنید
3) با منتقدان تعامل کنید
4) اعتبار کسب کنید
5) “حوزه نفوذ” شرکت را تعیین کنید
6) مسئولیت اجتماعی را به استراتژی کسب‌وکار خود مرتبط کنید
7) صراحت داشته باشید

گفتار چهارم: روابط‌عمومی و مسئولیت سازمانی
مقدمه
نقش روابط‌عمومی در مسئولیت اجتماعی شرکت
روابط‌عمومی، مسئولیت اجتماعی شرکت و مدیریت اعتبار
برخی اولویت‌های شاغلان روابط‌عمومی در حوزه مسئولیت اجتماعی
توسعه حمایت از پروژه‌های اجتماعی
کمک به بهبود شفافیت
ارایه گزارش سه‌گانه خط نهایی- مولفه‌های مسئولیت اجتماعی
ارتقای سواد مسئولیت اجتماعی
ارزش نهادن به کارکنان و خانواده‌های آنان
سوالاتی برای بحث بیشتر
منابع
منابع برای مطالعه بیشتر

پیشگفتار
بنی آدم اعضای یکدیگرند
که در آفرینش ز یک گوهرند
چو عضوی به درد آورد روزگار
دگر عضوها را نماند قرار

امروزه مسئولیت سازمانی یا مسئولیت اجتماعی شرکتی (CSR) به عنوان یک تعهد اخلاقی و اقدام مسئولانه به یک جزء حیاتی از عملکرد شرکت‌ها تبدیل شده‌‎ است. مسئولیت اجتماعی به این معناست که اقدام‌ها و تصمیم‌های شرکت‌ها و افراد نه تنها نباید به جامعه آسیب برساند بلکه باید به نفع جامعه باشد.

سازمان‌ها و شرکت‌هایی که مسئولیت اجتماعی را جدی می‌گیرند می‌توانند پلتفرمی برای جلب توجه مخاطبان خود ایجاد کنند. داشتن یک استراتژی مسئولیت اجتماعی می‌تواند به ایجاد شهرت خوب، کسب اعتماد و وفاداری در بین مشتریان، داشتن یک برند موفق و همچنین افزایش وفاداری و حمایت مشتری کمک کند.

شرکت‌هایی که به مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها علاقه دارند، فقط بر کسب سود متمرکز نیستند. در عوض، آن‌ها آگاهانه در مورد تأثیری که بر محیط زیست، جامعه محلی خود و جامعه گسترده‌تر می‌گذارند فکر می‌کنند.

مسئولیت اجتماعی چیست؟
از منظر سازمان توسعه صنعتی ملل متحد، «مسئولیت اجتماعی به‌طورکلی به عنوان راهی است که از طریق آن یک شرکت به تعادل الزام‌های اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی دست می‌یابد و در عین حال به انتظارهای سهامداران و ذینفعان» پاسخ می‌دهد.

شرکت‌های مسئولیت‌پذیر اجتماعی باید سیاست‌هایی را اتخاذ کنند که رفاه جامعه و محیط‌‌‌زیست را ارتقا دهند. بسیاری از شرکت‌ها، مانند شرکت‌هایی که دارای سیاست‌های «سبز» هستند، مسئولیت اجتماعی را به بخشی جدایی‌ناپذیر از مدل‌های کسب‌وکار خود تبدیل کرده‌اند و این‌کار را بدون به خطر انداختن سودآوری انجام داده‌اند. علاوه بر این، سرمایه‌گذاران و مصرف‌کنندگان پیش از سرمایه‌گذاری یا خرید، تعهد شرکت به اقدام‌های مسئولیت‌پذیری اجتماعی را مدنظر قرار می‌دهند.

چرا مسئولیت اجتماعی مهم است؟
برای شرکت‌ها، مسئولیت اجتماعی (CSR) و رفتار تجاری مسئولانه (RBC) مزایای مهمی را از نظر مدیریت ریسک، صرفه‌جویی در هزینه، دسترسی به سرمایه، روابط با مشتری، مدیریت منابع انسانی، پایداری عملیات، توانایی نوآوری و در نهایت سود ارایه می‌کنند.

مسئولیت اجتماعی و رفتار تجاری مسئولانه، مجموعه‌ای از ارزش‌ها را ارایه می‌کنند که می‌توانیم بر اساس آن جامعه منسجم‌تری بسازیم و گذار به یک سیستم اقتصادی پایدار را پایه‌گذاری کنیم.

مزایای مسئولیت اجتماعی کدام است؟
شرکت‌هایی که برنامه‌های مسئولیت اجتماعی را اجرا می‌کنند، علاوه بر افزایش بالقوه سود، می‌توانند تصویر برند خود را نیز تقویت کنند. برنامه‌های مسئولیت اجتماعی نیز می‌تواند تأثیر مثبتی بر روحیه کارکنان داشته باشد.
مسئولیت اجتماعی دارای مزیت‌های زیر است:

جذب و حفظ کارکنان: کارکنان به‌طور فزاینده‌ای مایلند برای سازمان‌هایی کار کنند که ارزش‌های‌شان با ارزش‌های آن‌ها همخوانی دارد. در همین حال، کسانی که از تاثیرهای اجتماعی و زیست محیطی کارفرمای خود راضی هستند، تمایل بیشتری به ماندن در شرکت برای بیش از پنج سال دارند.

محرک رشد: پذیرش مسئولیت اجتماعی می‌تواند تأثیر زیادی بر موفقیت بلندمدت یک شرکت داشته باشد.

بهبود ادراک برند: امروزه مصرف‌کنندگان از شرکت‌هایی حمایت می‌کنند که بتوانند ارزش و اعتبار اجتماعی و محیطی خود را نشان دهند.

جذب سرمایه‌گذاران: داشتن یک موضع روشن و موثر در مورد مسئولیت اجتماعی به سرمایه‌گذاران نشان می‌دهد که شرکت به منافع بلندمدت و همچنین کوتاه‌مدت فکر می‌کند.

صرفه‌جویی در هزینه: اجرای اقدام‌ها و برنامه‌های مسئولیت اجتماعی نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه دارد و ممکن است فورا از نظر مالی نتیجه ندهد. با این‌حال، می‌تواند در درازمدت از طریق مواردی مانند افزایش وفاداری مشتری و کاهش فرسایش و هزینه‌ها، منجر به صرفه‌جویی شود.

علاوه بر موارد ذکر شده، می‌توان در ادامه به تعدادی از مزیت‌های دیگر اشاره کرد:
– به یک شرکت، مزیت رقابتی می‌بخشد.
– فرهنگ کسب‌وکار را بهبود می‌دهد.
– وفاداری و حمایت مشتری را افزایش می‌دهد.
– کسب‌وکار را برای سرمایه‌گذاران جذاب می‌کند.
– شهرت شرکت را بهبود می‌بخشد.
– سودآوری و ارزش شرکت را بهبود می‌بخشد.
– منافع پایدار برای ذینفعان ایجاد می‌کند.
– از رفاه و پیشرفت کارکنان پشتیبانی و حمایت می‌کند.
– سبب پایداری مالی می‌شود.

چند نوع مسئولیت اجتماعی داریم؟
چهار نوع مسئولیت اجتماعی وجود دارد:
(1) مسئولیت اقتصادی: هر تجارتی درگیر فعالیت‌های اقتصادی است. بنابراین، مسئولیت اجتماعی اصلی هر کسب‌وکار باید مسئولیت اقتصادی باشد. از این‌رو باید محصولات و خدماتی را بفروشند که بتواند نیاز جامعه را برآورده کند.

(2) مسئولیت قانونی و زیست محیطی: فعالیت هر شرکتی باید بر اساس مقررات و فضای سیاسی و حقوقی باشد. همچنین شرکت باید حفاظت از محیط زیست را در نظر بگیرد.

(3) مسئولیت اخلاقی: هر شرکتی باید با شیوه‌های کار اخلاقی، از جمله پرداخت حقوق منصفانه به‌کارکنان و اطمینان از دسترسی آن‌ها به مزایایی که حق‌شان است، اداره شود. با این حال، فراتر رفتن از آنچه قانون تعیین می‌کند، راه خوبی برای نشان دادن مسئولیت اجتماعی یک شرکت است. این ممکن است شامل ارایه مزایای اضافی به‌کارکنان مانند پاداش و برنامه‌های کمک به ‌کارمندان باشد.

(4) مسئولیت داوطلبانه: اقدام‌های داوطلبانه‌ای است که توسط شرکت‌ها در قالب‌های مختلف مانند کمک‌های خیریه، فعالیت‌های آموزشی و غیره انجام می‌شود. برخی از شرکت‌ها به‌کارمندان خود روزهای بیشتری مرخصی می‌دهند تا کار داوطلبانه انجام دهند.

چگونه مسئولیت‌ اجتماعی شرکت را بهبود بخشیم؟
برای بهبود مسئولیت اجتماعی شرکت پنج کار باید صورت بگیرد:
(1) آنچه را که فعلا انجام می‌دهید ارزیابی کنید: اولین قدم این است که یک تصویر کامل از کاری که در حال‌حاضر انجام می‌دهید ارایه کنید. برای ارزیابی وضعیت فعلی، رویه‌ها و سیاست‌های محیطی، اجتماعی و حاکمیتی شرکت را مرور کنید. همچنین از همکاری و نظرهای ذینفع‌ها در خصوص محصولات یا خدمات شرکت غافل نشوید.

(2) اهداف خود را مشخص کنید: در مرحله بعد، اهداف مسئولیت اجتماعی شرکت را مشخص کنید. این‌ها می‌تواند هر چیزی از بهبود پایداری زنجیره تامین تا اهدای کمک مالی یا پشتیبانی از سازمان‌های غیرانتفاعی محلی باشد. این اهداف را در بیانیه ماموریت و ارزش‌های شرکت بگنجانید.

(3) در مورد اولویت‌های شرکت تصمیم بگیرید: شما زمان و منابع محدودی در اختیار دارید و ممکن است نتوانید همه برنامه‌های مدنظر را همزمان اجرا کنید. برای تصمیم‌گیری در مورد تعدادی از برنامه‌هایی که می‌خواهید اجرا کنید با ذینفعان، شرکا و کارمندان شرکت صحبت کنید.

(4) تعیین کنید که چگونه موفقیت را اندازه‌گیری می‌کنید: اگر می‌خواهید بدانید که آیا در برنامه‌های مسئولیت اجتماعی خود موفق بوده‌اید، باید تصمیم بگیرید که چه زمانی و چگونه نتایج اقدامات خود را اندازه‌گیری کنید. اهداف باید مشخص و قابل اندازه‌گیری باشد.

(5) یک برنامه اقدام طراحی کنید: در نهایت، برنامه‌ای برای اجرای طرح‌های مسئولیت اجتماعی خود تهیه کنید. این برنامه باید شامل یک جدول زمانی و فهرستی از افرادی باشد که مسئولیت هر کار را بر عهده دارند و خلاصه‌ای از منابعی که به هر پروژه اختصاص داده می‌شود. همچنین مهم است که بر روند پیشرفت، نظارت داشته باشید.

گواهینامه مسئولیت اجتماعی چه مزیتی دارد؟
دریافت گواهینامه برای تلاش‌های مسئولیت اجتماعی بر اعتبار شرکت می‌افزاید.

انتظار می‌رود که شرکت‌ها نقش مهمی را در تبدیل جهان به مکانی بهتر ایفا کنند. امروزه، مشتریان، کارمندان و سرمایه‌گذاران بیشتر به تعامل با شرکت‌های هدف‌محور که برای غلبه بر چالش‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی اقدام می‌کنند، سوق داده می‌شوند.

آمارها اهمیت فزاینده مسئولیت اجتماعی شرکتی را نشان می‌دهد که بدون شک با شیوع همه‌گیری تسریع شده است. آماها نشان می‌دهد 77 درصد از مصرف‌کنندگان انگیزه بیشتری برای خرید از شرکت‌هایی دارند که متعهد به مسئولیت اجتماعی هستند. به‌علاوه، اکثریت سرمایه‌گذاران (73%) تایید می‌کنند که تلاش برای بهبود محیط زیست و جامعه بر تصمیمات سرمایه‌گذاری آن‌ها تاثیر دارد.

آیا به دنبال اضافه کردن مسئولیت اجتماعی شرکتی به زرادخانه ابزارهای خود هستید؟

در این کتاب به مسئولیت سازمانی، چگونگی ارتباط تنگاتنگ مسئولیت اجتماعی و اخلاق و مزایا و معایب مسئولیت اجتماعی می‌پردازیم. ما همچنین نمونه‌هایی از مسئولیت اجتماعی را که بسیاری از شرکت‌ها برای شروع آن انتخاب می‌کنند، پوشش می‌دهیم.

علی‌محمد عزیزی
مدیر روابط‌عمومی سیمان ایلام

  شبكه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا)