کرونا: بیماری کروناویروس 2019 (کووید-19)

مقدمه
کرونا، به گروهی از ویروس‌های مرتبط با یکدیگر اطلاق می‌شود که موجب بروز بیماری در پستانداران و پرنده‌ها می‌شوند. ابتلای انسان به کرونا، موجب بروز عفونت‌هایی در مجرای تنفسی او می‌شود که این عفونت ‎ها، می‌توانند منجر به یک بیماری ملایم نظیر سرماخوردگی ساده (که راینوویروس نیز می‌تواند یکی دیگر از دلایل احتمالی ابتلا به آن باشد) یا بیماری‌های کشنده‎ای نظیر سارس، مرس و کووید-19 شوند. هر یک از گونه‌های حیوانی، علائم مختص خودش را دارد: این ویروس موجب بروز عفونت دستگاه تنفسی فوقانی در مرغ‌ها می‎ شود، درحالی‏ که گاوها و خوک‌ها اسهال می‌گیرند. هنوز واکسن یا داروی ضدویروسی خاصی تولید نشده‎ که موجب جلوگیری از ابتلا به ویروس کرونا یا درمان انسان‌های مبتلا به آن شود.

ویروس کرونا شامل زیرخانواده‎ ارتوکروناویرینا در خانواده‎ کروناویریدا واقع در راسته‎ نیدوویرالس و قلمرو ریبوویریا می‎ شود. آن‎ها ویروس‌های غلاف‌دار، دارای ژنوم آران‌ای تک ‎رشته ‎ای با سوی مثبت و هسته‌پوشه‌ای به شکل مارپیچ هستند. اندازه‌ ژنوم ویروس ‎های کرونا در محدوده‎ حدوداً 27 الی 34 کیلوباز است که در میان گونه‌های شناخته‎ شده، بزرگترین ویروس آر‌ان‌ای محسوب می‌شود. نام ویروس کرونا از یک واژه‌ لاتین به معنای “کراون (به فارسی: تاج)” یا “هیلو (به فارسی:‌هاله)” گرفته شده که به ظاهر تاج‌مانند این ویروس اشاره می‎ کند. هنگامی‌که این ویروس را زیر میکروسکوپ دوبعدی از نوع الکترونی عبوری می‌گذارند، سطح آن با میله‌های چماق‎ مانند پروتئینی اشغال شده که به همین دلیل نام تاج خورشیدی را نیز به آن اطلاق می‎ کنند.

1- کشف
ویروس کرونا برای اولین بار در اواخر دهه‎ 60 میلادی کشف شد. ابتدایی‎ترین نمونه ‎های کشف‌شده، یک ویروس برونشیت عفونی در مرغ ‎ها و دو ویروس سرماخوردگی معمولی در انسان‎‌ها بودند (بعدها کروناویروس انسانی 229E و کروناویروس انسانی OC43 نام‌گذاری شدند). از آن زمان، سایر اعضای این خانواده ازجمله SARS-CoV در سال 2003، HCoV NL63 در سال 2004، HKU1 در سال 2005، MERS-CoV در سال 2012 و SARS-CoV-2 (پیش‌تر تحت عنوان 2019-nCoV) در سال 2019 کشف شده ‎اند. اکثر این ویروس ‎ها، عفونت‌های تنفسی جدی را به وجود می‌آورند.

2- واژه‌پژوهی
نام “ویروس کرونا” از یک لغت لاتین به معنی “تاج” یا “تاج گل” گرفته شده که خودش نیز اصالتی یونانی به همین معنا دارد. این نام را به خاطر خصایص ظاهری ویریون‌های این ویروس برگزیده‎اند که ظاهری تاج‌مانند را در زیر میکروسکوپ الکترونی دارند. این ویروس یک ظاهر پیازمانند دارد که میله ‎های پروتئینی روی سطح آن ظاهر شده‌اند.

3- سندروم تنفسی خاورمیانه (مرس)
در سپتامبر 2012، نوع جدیدی از ویروس کرونا شناسایی شد که ابتدا “کروناویروس جدید 2012” نامیده می‎شد و هم‎ اکنون نام سندروم تنفسی خاورمیانه (MERS، مرس) را برای آن برگزیده‎ اند. بلافاصله پس از شیوع این ویروس، سازمان بهداشت جهانی یک هشدار بین‌المللی را منتشر کرد. البته این سازمان اطلاعیه‌ خود را در 28 سپتامبر 2012 به‌‎روز و اعلام کرد که ظاهراً ویروس، کار دشواری را برای انتقال انسان به انسان دارد. هرچند در 12 مه 2013، یک مورد انتقال انسان به انسان در فرانسه ثبت شد که به تایید وزارت بهداشت و امور اجتماعی فرانسه هم رسید.

همچنین نمونه‎‌های دیگری از انتقال انسان به انسان نیز توسط وزارت بهداشت تونس اعلام شدند. دو نمونه‌ تاییدشده از فرزندانی که بیماری را از پدر فقیدشان گرفته بودند نیز مشاهده گردید که پس از بازدید از کشورهای قطر و عربستان سعودی، بیمار شده بودند. صرف‌نظر از این نمونه ‎ها، معلوم شد که این ویروس برای انتقال انسان به انسان مشکل دارد و اکثر افرادی که مبتلا به آن شدند، نتوانستند آن را منتقل کنند. تا 30 اکتبر 2013، 124 نمونه‌ مثبت و 52 مورد مرگ در کشور عربستان گزارش گردید.

پس از موفقیت مرکز پزشکی ایراسموس هلند در توالی‌یابی این ویروس، نام کروناویروس انسانی- مرکز پزشکی ایراسموس (HCoV-EMC) را برای آن برگزیدند. در نهایت، نام کروناویروس سندروم تنفسی خاورمیانه (MERS-CoV) را برای آن برگزیدند. در مه 2014، دو نمونه‎ مثبت از بیماری مرس در آمریکا ثبت شد (تنها همین دو نفر بیمار شدند) که هر دوی آن‎ها از کادر درمانی حاضر در عربستان سعودی بودند. یکی از آن دو نفر در ایندیانا و دیگری در فلوریدا درمان شد. هر دوی آن‎ها موقتاً در بیمارستان بستری و سپس ترخیص شدند.

در مه 2015، شیوع بیماری مرس در جمهوری کره مشاهده گردید، جایی که یک آقا به خاطر سفر به خاورمیانه به این ویروس مبتلا شد و پس از حضور در 4 بیمارستان سئول، بیماری‌اش را درمان کرد. این واقعه منجر به یکی از بزرگترین شیوع‎‌های بیماری مرس در خارج از خاورمیانه گردید. بر اساس تست‌های آزمایشگاهی تا دسامبر 2019، 2468 نمونه‌ مثبت از مرس مشاهده شد که 851 نفرشان فوت کردند و نرخ مرگ‌ومیر حدوداً 5/34 درصدی ثبت گردید.

4- بیماری کروناویروس 2019 (کووید-19)
در دسامبر 2019، شیوع بیماری ذات‌الریه در ووهان چین گزارش گردید. در 31 دسامبر 2019، این همه‌گیری را به نژاد جدیدی از ویروس کرونا نسبت دادند که سازمان بهداشت جهانی (WHO)، نام موقت 2019-nCoV را برای آن برگزید و بعدها «کمیته‎ بین‌المللی طبقه‌بندی ویروس ‎ها»، نام آن را به SARS-CoV-2 تغییر داد. برخی از محققان، این ادعا را مطرح کردند که شاید «بازار عمده‌فروشی غذاهای دریایی هوانان»، منبع اصلی انتقال این ویروس به انسان‎‌ها نباشد.

تا 17 مارس 2020، حداقل 7154 مورد مرگ و بیش از 182405 مورد ابتلا به پاندمی‌ذات‌‌الریه‌ ویروس کرونا تایید شده است. نژاد ووهان را تحت عنوان نژاد جدیدی از بتاکروناویروس از گروه 2B می‌دانند که شباهت ژنتیک حدوداً 70 درصدی را با SARS-CoV دارد. این ویروس، مشابهت 96 درصدی را با کروناویروس خفاش دارد، بنابراین این گمانه مطرح شده که در اصل از خفاش نشات گرفته است. این پاندمی، محدودیت‌های مسافرتی بسیار جدی را به وجود آورده است.

ترجمه: موسسه کارگزار روابط‌عمومی